Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Pandemide e-ticaretteki patlamayla rekor talep gören hafif ticari araç pazarı, hazirandan sonra temmuzda da daraldı. Geçen ay araba satışları yüzde 13 artarken, hafif ticari araç yüzde 3’ün üzerinde daraldı. Tedarik sıkıntıları devam etmekle birlikte, bayilerde hafif ticari araçlar için kuyrukların tükendiği belirtiliyor. Pazardaki daralmada, KOBİ’lerin ticari finansman zorlukları ve yüksek enflasyon nedeniyle tüketimin yavaşlaması tesirli oldu. Dal, daralmanın derinleşmesinden kaygılı.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD), geçen hafta temmuz ayı araba ve hafif ticari araç satış sayılarını açıkladı. Araba ve hafif ticari araç satışları geçen ay yıllık bazda yüzde 9,1 artarak 52 bin 206 adet oldu. Satışlar, ÖTV söylentilerinin de tesiriyle beklentinin altında kalırken, büyüme araba tarafından geldi. Temmuz ayında araba satışları yıllık bazda yüzde 13 artarak, 41 bin 31 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 3,1 azalarak 11 bin 175 adet oldu. Temmuzda araba pazarı, 10 yıllık temmuz ayı ortalama satışlara nazaran yüzde 14,9 azalış gösterirken, hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık temmuz ayı ortalama satışlara nazaran yüzde 21,4 azaldı. Haziran ayında da araba satışları artarken, hafif ticari araç satışlarında daralma yaşanmıştı.
Hem araç hem de işletme kredisine erişim zorlaştı
Finansmana erişimde yaşanan zorluklar son periyotta birçok dalda ana sorun olmaya devam ediyor. Türkiye’de yüksek enflasyona ve döviz kurlarındaki hareketlere karşılık Merkez Bankası’nın mali sıkılaştırma siyaseti ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) aldığı tedbirler, bankaların ticari kredilere yönelik tavrını sert etkiledi. Hafif ticari araç üreticilerinin en kıymetli müşteri portföyünü oluşturan KOBİ’ler de finansmana erişim konusunda büyük zorluk yaşıyor. ODD Lideri Ali Haydar Bozkurt, tedarik krizinin ana sorun olmaya devam etmesinin yanı sıra müşterilerin hem araç kredisi hem de işletme sermayesi için aldıkları ticari kredilerde zorluk yaşadığına dikkat çekti. Piyasada bilhassa ticari kredilere erişimde zorluk yaşandığı tabir edilirken, taşıt kredi faizlerindeki artışında satışları frenlediğine dikkat çekiliyor. Konuştuğumuz Ford, Peugeot, Renault üzere markaların yöneticileri, tüm bu gelişmelere karşın hafif ticari araç pazarında tedarik sorunları nedeniyle talebin tam olarak karşılanamadığına dikkat çekiyor. Ford Türkiye İş Ünitesinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Özgür Yücetürk, “Türkiye’de ve dünyada otomotiv sanayisinde, bulunurluk meselelerinden ötürü arz kaynaklı kasvetler devam ediyor. Bu nedenle talep tam manasıyla karşılanmış değil. Bununla birlikte krediye erişim konusunda başlayan sorunlar, talep tarafında temmuz ayı satışları üzerinde olumsuz bir tesir yarattı” diye konuştu. Yücetürk, ağustos ve sonrasında da arz ve krediye erişim konusunda yaşanan gelişmelerin satışlarda belirleyici olacağını söyledi.
Talebin hala karşılanamamış olmasında çip krizi nedeniyle bayilerde uzun kuyrukların oluşması da tesirli. Gülan Otomotiv İdare Heyeti Lideri Alp Gülan, “Henüz birtakım modellerde araç bulmakta zorlanıyoruz. Bankaların kredi konusunda isteksiz olması satışlara olumsuz yansıyor. Fakat, hafif ticaride araç sırası kalmadığını söyleyebilirim” dedi. Hafif ticari araç satışları, bu yılın birinci yedi ayında yüzde 5,3 azalarak 90 bin 797 adet oldu.
İkinci elde düşüş yüzde 15’e ulaştı
Pandemide sıfır kilometre hafif ticari araç pazarında yaşanan tedarik krizi nedeniyle ikinci ele talep artmıştı. Lakin iktisattaki gelişmeler ve finansmana erişim zorlukları ikinci el hafif ticari araç pazarına da olumsuz yansıdı. Bahisle ilgili DÜNYA’ya açıklama yapan Otoshops Genel Müdürü Melih Keyifli, “Sıfır kilometre hafif ticari araçlarda talepte yaşanan sakinlik ikinci elde var. Tüketiciler, kredi oranları nedeniyle araç alımında zorlanıyor” dedi. Talepteki daralmanın fiyatlara tesirini kıymetlendiren Melih Keyifli, şöyle devam etti: “İkinci el araç fiyatlarında yüzde 3 ila yüzde 5 ortasında düşüş var. Fakat sıfır kilometre ağustos başında gelen artırımlar nedeniyle kademeli olarak fiyatlarda eski düzeylere yanlışsız artış bekleniyor” diye konuştu. İkinci el data ve tahlil şirketi Cardata’nın Genel Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın ikinci el hafif ticari araçta temmuz ayı satışlarının hazirana nazaran yüzde 15 düştüğü bilgisini verdi.