DİDEM ERYAR ÜNLÜ
Çok sayıda ülke ve şirket 2050 yılında net sıfır amaçlarına ulaşmayı taahhüt etti. Birleşmiş Milletler iklim değişimi müzakereleri sürecinde belirlenen Ulusal Niyet Beyanları da, düşük karbon iktisadını hayata geçirecek bir sürece işaret ediyor. Ancak iklim konusundaki taahhütlerin yerine getirilmesi için bugüne kadar atılan adımlar yetersiz. Karbon emisyonları artmaya devam ederken, yükselen güç ve besin fiyatları, daha fazla geç kalacak vaktimiz olmadığını gösteriyor. Memleketler arası Güç Ajansı (International Energy Agency – IEA), Memleketler arası Yenilenebilir Güç Ajansı (International Renewable Energy Agency – IRENA) ve Birleşmiş Milletler İklim Yüksek Temsilcileri (UN Climate High- Level Champions) tarafından hazırlanan Atılım Gündemi Raporu (The Breakthrough Agenda Report) önderlere, yöneticilere ve bireylere atılması gereken adımlara yönelik kritik teklifler sunuyor.
Raporun öncelikle dikkat çektiği husus; iklim krizi ile uğraşta milletlerarası iş birliğinin değeri. Hükümetlerin ve şirketlerin birlikte aksiyon alması, düşük karbon iktisadına geçişte çok değerli bir rol üstleniyor. Raporda; iş birliğinin inovasyonu hızlandıracağına, yatırım potansiyelini artıracağına dikkat çekiliyor. Atılım Gündemi Raporu’nda bilhassa güç, hidrojen, ulaşım, çelik ve tarım dallarının global sera gazı salımlarının yaklaşık yüzde 50’sinden sorumu olduğu belirtiliyor.
Rapor; bu kesimlerde sürdürülebilirliğin sağlanması ve Paris İklim Mutabakatı amaçlarına ulaşılabilmesi için, yatırım, bilgi ve teknoloji alanlarında iş birliklerinin ehemmiyetini ortaya koyarken, düşük karbon ve pak teknoloji altyapılarının yaygınlaştırılmasının aciliyetini de hatırlatıyor.
Atılım Gündemi Raporu’na nazaran beş kesimde atılması gereken adımlar
1 – Güç sektörü
Enerji bölümü global salımların yaklaşık yüzde 23’ünden sorumlu. Bu sayı 2010 yılından bu yana yaklaşık yüzde 10 oranında artış göstermiş durumda. İklim ve sürdürülebilirlik hedefl erinin gerçekleşmesi için güç dalı karbon emisyonlarının 2030’a kadar yüzde 50 oranında düşmesi gerekiyor. Bu amaca ulaşmanın yolu; 2030 yılına kadar her sene yaklaşık yüzde 8’lik bir azalmanın gerçekleşmesi, elektriğe erişim oranının yüzde 100’e çıkarılması ve yeşil dönüşüm yatırımlarının her yıl yüzde 25 oranında artırılmasından geçiyor.Bu süreçte, gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere güce erişim ve sürdürülebilirliğe geçişin önündeki sosyoekonomik manilerin ortadan kaldırılması kaide. 2030 yılına kadar 8 TW’lık yenilenebilir güç kapasitesinin hayata geçirilmesi için gerekli yatırımların harekete geçirilmesi çok değer taşıyor. Bunun yanı sıra, ülkelerin düşük karbonlu pak gücün hissesini artırmak için fırsatları değerlendirmesi, güç dalında esnek tahliller üretmesi ve yüksek ölçülerde güç tüketen araçlar için en az güç performansı standardı getirmesi de gerek olan öteki tedbirler.
2- Ulaşım sektörü
Ulaşım dalı global salımların yaklaşık yüzde 10’undan sorumlu. Bu oran, 2010 yılından bu yana yüzde 13 oranında bir artışa denk geliyor. 2030 yılına kadar bu salımların yaklaşık üçte birinin düşmesi gerekiyor. Bu süreçte kamusal şarj altyapısının 10 kat genişlemesi gerekiyor. Bu maksada ulaşmak için şirketlerin yeni teknoloji yatırımlarını süratli bir biçimde artırmaları öncelik taşıyor.
Karayolu nakliyeciliğinde, ülkelerin ve üreticilerin amaçlarını uyumlu hale getirmesi; yeni araçların sıfır emisyonlu olması için net tarih belirlemesi koşul. 2021 yılında sıfır emisyonlu araçlar global araba satışlarının yaklaşık yüzde 9’unu oluşturuyor. Bu oranın 2030 yılına kadar yaklaşık yüzde 60’a ulaşması gerekiyor. Bu alanlarda bilhassa gelişmekte olan ülkelere takviye sağlanması kıymetli.
3- Hidrojen
Hidrojen üretimi ve kullanımı toplam karbon salımlarının yaklaşık yüzde 1,5’inden sorumlu. Yenilenebilir ve düşük karbonlu hidrojen üretimi ise salımların yüzde 1’inden daha azına denk geliyor. Yenilenebilir hidrojeni kullanmak için oluşturulan maksatlar ise toplam hidrojen talebinin yalnızca yüzde 3’ünü oluşturuyor. Şirketlerin; hidrojenin halihazırda kullanıldığı dallarda fosil yakıt kullanımını sonlandırması ve çelik, nakliye, güç depolama alanlarında hidrojenin kullanımını sağlayacak yeni uygulamaların yerleşmesi için iş birliği yapması kıymet taşıyor. Öte yandan hidrojen bazlı tahlillerin yaygınlaştırılması milletlerarası mutabakat sağlanması ve standartlar oluşturulması gerekiyor.
4- Çelik sektörü
Çelik bölümü toplam salımların yaklaşık yüzde 5’inden sorumlu. Bölüm emisyonları 2010 yılından bu yana her sene yüzde 15 oranında artış gösteriyor. Çelik kesimi kaynaklı karbon emisyonlarının 2030 yılına kadar dörtte bir oranında düşmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra, çelik üretimindeki direkt emisyon yoğunluğunun da 2030 yılına kadar yüzde 30 oranında düşürülmesi lazım. Bu maksadı gerçekleştirmek için yatırımların artırılması ve geliştirilmesi; çelik üreten bölgelerde ticari boyuttaki projelerde iş birliklerinin sağlanması gerekiyor. Üretici ve tüketici ülkeler ortasında memleketler arası alanda rekabet edebilecek “net sıfır çelik” üretimi konusunda mutabakat sağlanması; ortak tariflerin ve standartların belirlenmesi de çok kıymetli.
5- Tarım sektörü
Tarım kaynaklı emisyonlar toplam emisyonların yaklaşık yüzde 17’sini oluşturuyor. Bu salımlar 2000 yılından bu yana her sene yaklaşık yüzde 1 oranında artış gösteriyor. Tarım faaliyetleri ve toprak kullanımından kaynaklanan salımların yüzde 27’si milletlerarası ticareti yapılan eserlerden geliyor. 2030 yılına kadar bu salımların yüzde 20 oranında azalması ve tarım için yeni toprak kullanımının sona ermesi gerekiyor. Raporda, global besin arzının yüzde 30’unu sağlayan küçük çiftçilerin kıymeti vurgulanıyor. Bilhassa gelişmekte olan ülkelerdeki küçük çiftçilerin yatırıma erişiminin artırılması gerektiğinin altı çiziliyor. Bu süreçte akıllı ve verimli ziraî metotları geliştirmek ve yaygınlaştırmak için yeni yatırımlara muhtaçlık olduğu vurgulanıyor.
