Zehra ORUÇ GÜLTAŞ / Ali ŞAHİN
Erkenci incirin kalite sorunu nedeniyle gümrükten dönmesi, Bursa Siyah İnciri’nin de imajını zedeledi. Bursa’nın tıpkı vakitte coğrafik işaretle müdafaa altına alınan eseri Bursa Siyah İnciri, bu yıl birinci sefer gümrükten geçer not alamadı. Pazarda önemli daralma yaşayan ihracatçı, üreticiden mal almaya çekinir oldu. İhracatçı, “Satamayacağım eseri neden alayım!” derken, üretici ise mahsulün tarlada kalmasından kaygılı. Uludağ Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Lideri Senih Yazgan, “Rekolte arttı, pazar daraldı. Siyah incir için makus bir yıl” dedi.
Hasat dönemi başlangıcında yüksek rekolte üreticiyi umutlandırsa da ilerleyen günlerde yaşanan arz fazlasına bağlı fiyat gerilemesi ve alım kotalarının oluşturulması mahsulü tarlada bıraktı. 2021’de en çok Almanya, Hollanda ve İngiltere’nin de bulunduğu 40 ülkeye ihraç edilmişti. Bu yıl bu ülkelerin uyguladığı gümrük kısıtlamaları ihracatçının pazarında daralmaya neden oldu. Yüksek rekolte nedeniyle eser bolluğu yaşanan siyah incirde ihracatlık mahsul fiyatı süratle gerilerken olgun incir ile reçellik incir ortasındaki makas daraldı.
İlk defa gümrükte takıldı
Ürün alımları ile ilgili yaşanan sorunlarda reaksiyonların odak noktasında kalan ihracatçı firmaların satamayacağı malı almasının mümkün olmadığını belirten Yazgan “Bu bahiste aslında birkaç farklı probleme bakmamız gerekiyor. İncir Avrupa’da egzotik meyve raflarında yer alıyor. Bizim de birinci pazarımız burası. Avrupa’da yaşanan enflasyon nedeniyle bölgedeki tüketim alışkanlıklarında değerli değişikler yaşandı ve egzotik meyve talebi düştü” dedi.
Bursa siyah incirinin ihracat sürecinin bu yıl kolay olmadığını ve firmaları da zorladığını belirten Yazgan, “Ülkemizdeki erkenci bölgelerden giden incirlerde yaşanan kalite sorunu ne yazık ki Bursa Siyah incirinin de algısını berbat istikamette etkiledi. Bu sene birinci sefer Bursa siyah inciri gümrükteki kalite denetimi geçemedi ve kimi partiler geri gönderildi” diye konuştu.
Dönemsel olgunlaşma olmadı
Yazgan ayrıyeten bu dönem tarladaki eser ölçüsünde da yükseldiğine dikkat çekerek, “Bu sene siyah incirde iki boğum ortası uzaklık kısaldı. Ayrıyeten bizim ortalarında ufak farklarda olsa dönemsel olarak olgunlaşma mühletleri ayrışan bölgelerimizin tamam mevsimin de tesiriyle birlikte olgunlaştı. Nereden bakarsanız bakın bu yıl siyah incir için makûs bir yıl oldu” dedi.
Yeni pazar gerekli
“Biz yeniden 18 bin ton dolayında alıma ulaşırız” diyen Yazgan; “Ama dediğim üzere satamayacağımız eseri de alamayız. Bu yıl fiyat da üreticiyi şad etmedi, bizim için de benzeri bir durum kelam konusu. Gelecek yıl için Uzakdoğu’da pazar yaratmak ismine Bursa Büyükşehir Belediyesi ile birlikte bir çalışma içerisindeyiz” dedi.
Raf ömrü kısaldı, nakliye problemimiz var
Bursa’nın en çok siyah incir ihracatı yapan firmalarından olan Alya Meyve’nin şirket müdürü ve UYMSİB Muhasip Üyesi Ceyhun Gündüz yalnızca incirde değil birçok meyve ihracatçısının şu anda en büyük sorununun nakliye olduğunun altını çizerken, “Biz de daha fazla ihracat yapmak istiyoruz. Ancak aldığımız eserlerin raf ömrü kısa ömrü 7-8 gün kısalmış durumda. Bizim bunları aldıktan sonra kısa bir mühlet içinde talebin geldiği bölgelere ulaştırmamız gerekiyor. Fakat başaramıyoruz. Kara nakliyesi konusunda gümrüklerde araçlar bekletiliyor. Hava nakliyesi konusunda yapılan planlama yanlışları bizim eserimizin yerde kalmasına neden oluyor” dedi.
Ayrıca ne yazık ki bizim en büyük girdi maliyetimizi eser değil, yardımcı ambalaj gereçleri diyen Gürbüz, “Siyah incirin yurt dışı satış fiyatı değişmedi ancak iç piyasada temin etmemiz gereken girdi eserlerinin maliyetleri misliyle arttı” diye konuştu.
Kraliçe inciri için Büyükşehir devreye girdi
Bursa’nın coğrafik işaretli eseri Bursa Siyah İnciri pazarında yaşanan daralma ve ‘rekoltenin yüksek olmasına bağlı’ kıymet kaybı üzerine Bursa Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Tarım ve Peyzaj AŞ. tekrar devreye girdi. Geçen yıl 29 bin ton üretilen siyah incirin yüzde 70’i ihraç edilirken, ‘pazar sorunu yaşanmaması nedeniyle’ Büyükşehir Belediyesi alım dayanağı yapmamıştı. Lakin bu yıl rekoltenin 40 bin tonu aşması ve ihracat beklentisinin de yüzde 40’lara düşmesi nedeniyle, piyasada yaşanan incir bolluğu fi yatlara da olumsuz yansıdı. Bunun üzerine Bursa Büyükşehir Belediyesi, üreticinin mağdur olmaması ve dünyaca ünlü siyah incirin hak ettiği pahası bulması için yine devreye girdi. Rekoltenin yüksek olduğunu ve ellerinde sınırsız kaynak bulunmadığını hatırlatan Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş, “Bursa incirini, Bursa Siyahını diğer incirlerle karıştırmayalım” vurgusu yaptı.
Siyah İncir kısmında kaldı
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, geçen yıl kilosu 20 liradan satılan incirin yalnızca bu yıl masrafının 15-20 lira olduğunu, 10 liraya dâhi satılamadığını söyledi. Sarıbal, “Hasat periyodu geldiği halde alıcı olmadığı için incir kısmında kaldı. Ekonomik kriz nedeniyle dünyada besin eserlerinde bir aksama var. Lakin geçen yıl bu eserleri alan iş dünyası, tüccarlar, bu yıl Avrupa’da, Rusya’da geçen yılın altında mı satıyorlar bu eseri? Bu türlü bir şey yok! Tüketimde bir ölçü azalma var lakin fi yatlarda bir düşüş yok. Meğer son bir yılda Türk Lirası dolar karşısında neredeyse 3 kat kıymet kaybetti. Yani geçen yılın fi yatlarıyla karşılaştırdığımızda bu yıl bu eserin 60 liranın üzerinde olması gerekir. Bugün bu eserin alıcısı yok” dedi. DÜZGÜN Parti Bursa Vilayet Lideri Selçuk Türkoğlu ise, “Türkiye’deki 40 bin ton üretimin yaklaşık 20 bin tonu ihracat hacmine sahip. Lakin siyah incir üreticisi pazar oluşturulamaması hasebiyle tüccarların insafına bırakıldı” değerlendirmesini yaptı.
