Merkezi Londra’da bulunan data tahlili ve danışmanlık şirketi GlobalData’nın son raporu, lüks giysi pazarının salgına karşın geçen yıl yüzde 24,1 büyüdüğünü ortaya koydu. Tekrar dünyada artan enflasyonist baskıya karşın, bu yıl da büyümenin sürmesi ve pazarın 149 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Hal böyleyken kelam konusu pazardaki hissesini artırmak isteyen oyuncular için kıyasıya yarış da kaçınılmaz oluyor. Bu yarışta değerli avantajlardan biri de uygun maliyetlerle üretim yaptırabilmekten geçiyor. 2020’de başlayan salgın, yıllardır süregelen tedarik zincirinde kıymetli değişimlere yol açmış, Türkiye de bu periyotta üretim maliyetleri ile olmasa da coğrafik avantajıyla lüks markalar için kıymetli bir üretim merkezi haline gelmişti.
Markalar çıkışa yöneldi
Sadece lüks markalar değil, süratli moda devlerinin de birebir yolu tercih etmesi, Türkiye hazır giysi kesimini ihracatının, 2021’de 20,2 milyar dolara çıkmasını sağlamıştı. Bu yıl ise amaç 23 milyar dolar olsa da tüm dünyada artan enflasyonist baskı, gayenin en az 1 milyar dolar gerisinde kalınacağını ve yılın 22 milyar dolara yakın bir sayı ile kapatacağını gösteriyor. Amaçtaki gerilemenin sebeplerinden biri de salgında Türkiye’ye yönelen lüks markaların artık fiyat tutturmakta zorlanmaya başlaması oldu.
Avantajımızı kaybediyoruz
30’u aşkın yabancı markayı temsil eden Tescilli Markalar Derneği’nin (TMD) Lideri İzzet Stamati, katma kıymetli ihracatta büyük ehemmiyete sahip markaların Türkiye’den çıkışa yöneldiğini anlattı. Brandy’s çatısı altında Calvin Klein’den Versace’ye, Armani’den Hugo Boss’a, DKNY’den Guess’a kadar onlarca markanın satışını gerçekleştiren İzzet Stamati, “Salgında Uzakdoğu’daki yüksek navlunun da tesiriyle lüks ve ulaşılabilir lüks markalar üretim için Türkiye’ye yönelmişti. Biz de burada üretim yapmaları noktasında her vakit baskı yapıyorduk. Lakin gelinen noktada bu avantajı yavaş yavaş yitiriyoruz. Pandemi periyodundaki kazanımları kaybedilebiliriz. Bunun en kıymetli sebebi de artan üretim maliyetleri ve hammaddede uygulanan vergiler. Bu alanlarda yaşanan fiyat artışları markaların burada fiyat tutturmasını zorlaştırıyor. Bizim de çalıştığımız markalar artık Türkiye’de fiyat tutturamadıklarını söylüyorlar. Avantaj neredeyse üretimi oraya kaydırmaya gidiyorlar” diye konuştu.
Kayıplar milyar doları bulabilir
Her ne kadar başta güç maliyetleri tüm dünyada artsa da dövize endeksli hammaddeler, Türkiye’nin iç dinamiklerinin tesiri ile daha yüksek hale geldi. Tekrar son yapılan fiyat artışları da üretim maliyetlerini artırdı. Öte yandan ithal elyaf, iplik ve kumaşta gümrük vergileri de yüzde 5-8 ve 10 üzere değişik oranlarda uygulanıyor. Stamati, “Bu vergiler de fiyat tutturma noktasında düşünce yaratıyor. Bu vergilerin hem bitmiş eser hem de hammaddede düşürülmesi gerekiyor. Aksi halde markaları burada tutamayacağız” diye konuştu. İzzet Stamati’nin verdiği bilgilere nazaran, kelam konusu alanda üretimin bedeli milyar doları buluyor. Çünkü salgın periyodunda hazır giyside Türkiye’ye kayan sipariş ölçüsü 3 milyar doları bulmuş tu.
Peki bu markalar tekrar Uzakdoğu’ya mı yönelecek? İzzet Stamati, bu noktada da enteresan bir bilgi paylaştı. “Tedarik zinciri artık kırıldı ve yeni üreticiler doğmaya başladı. Tunus, Cezayir, Fas ve Mısır üzere pazarlar öne çıkıyor. Uzakdoğu’yu bırakın artık, kelam konusu ülkeler de Türkiye ile rekabet edecek duruma geldi. Orda da personellik çok ucuz” diyen Stamati, vergilerin düşürülmesinin tüketiciye de değerli oranda yarar sağlayacağını kaydetti. Stamati, “Bitmiş eserde de şu anda yüzde 40’ı aşan vergi kelam konusu. Vergilerdeki düşüş ithal eserlerin yüzde 20-25 oranında ucuzlamasını sağlar. Tüketici bu eserlere daha uygun fiyata ulaşır” tabirlerini kullandı.
Karl Lagerfeld ve Replay’e mağaza açacak
İzzet Stamati, multi-brand mağaza markaları olan Brandy’s’de çok kendilerinin yaptığı dünyaca ünlü lüks ve ulaşılabilir lüks markaların satışını gerçekleştiriyor. TMD Lideri, yüksek vergilerden ötürü kendi ulaşılabilir lüks giysi markaları olan Stamati’s’i oluşturmuş. Üretimin tamamını da Türkiye’de yaptıklarını kaydeden Stamati, şöyle konuştu: “Üçüncü dönemdeyiz. Pek de uygun gidiyor. Brandy’s olarak da 16 mağazaya ulaştık. Artık 2 tane daha açıyoruz. Tersane projesi var, 2024’te açılması bekleniyor. Orada 4-5 mağaza açma amacımız var. Her ne kadar Türkiye’deki ekonomik kurallar bozulsa da er ya da geç düzelecektir ve biz de yatırıma devam edeceğiz. Replay ve Karl Lagerfeld ile anlaştık ve bu markalarla mağazalaşma taahhütlerimiz de var. Tersane projesinin hayata geçmesi ile mağaza açacağız.”
Prens geldi Suudiler coştu
TMD Lideri İzzet Stamati, turizmde yaşanan hareketlilik sayesinde tüketimin de pek güzel gittiğini anlattı. Stamati, “Turizm dönemindeyiz. Tüketim var, harcama yüksek. Bilhassa Suudi Arabistan Veliaht Prensi Selman’ın Türkiye’ye geliyor haberleri ile Suudilerin Türkiye ilgisi arttı. Alışverişte birinci sıraya yükseldiler. Daha evvel birinci sırada İran vardı akabinde Mısır, Kuveyt ve Özbekler vardı. Lakin bayram haftasında Suudilerin gelmesiyle birinci sıraya yükseldiler. Sepet harcamaları da yüksek, önemli manada alışveriş yapıyorlar. Bu da tüm piyasaya yansıyor. Yerli marklardan da bu formda dönüş alıyoruz. Bayramda yabancı alışveriş oranı yüzde 70’lere kadar çıktı” sözlerini kullandı.
TMD Lideri İzzet Stamati, dövizle kiranın kaldırılması ile kesimin nefes aldığını artık vergiler konusunda da emsal bir düzenleme beklediklerini söyledi.
