Barış ERKAYA / BORSA ANALİZ
Dünyada yaşanan enflasyon ve resesyon korkusu büyümeye odaklı piyasalar açısından çalkantılı devirlere işaret ediyor. Pay senedi piyasaları da bunların başında geliyor. Ancak borsanın altın kurallarından biridir ve usta yatırımcıların da tamamının lisanından dökülmüştür bu kelamlar: Bu devirler büyük fırsatlar barındırır ve pay senedi piyasaları her vakit beklentileri fiyatlandırır.
Yani özeti şu; tahlilini yaptığınız, beklentilerinizi oluşturduğunuz münasebetiyle da uzun vadeli bir periyot için güvendiğiniz pay senetlerindeki her düşüş çok önemli bir alım fırsatı. Zira akıllı yatırım gerçek hisseyi alabileceğiniz en ucuz fiyattan alımla başlar.
Bu açıdan bakıldığında da ikinci çeyrek yani yarıyıl karları bulunmaz bir fırsat. Bu bilançoların bağımsız kontrolden geçmiş olması da değerli bir nokta.
Borsa İstanbul’da 8 Haziran doruğunun akabinde yaşanan düşüşün toparlanma gayretleri görülse de doruktan hala uzak bir seyir gözden kaçmıyor. Gelen reaksiyon alımlarının çok güçlü olmadığı ortada. Lakin pay bazında bakıldığında durum endekstekinden çok daha farklı. Birçok pay senedi endeksten bağımsız yükseliş hareketleri sergiliyor. Bunun sebebi konusundaki ipucu ise yarıyıl kar beklentilerinde. Zira 27 Temmuz’da başlayacak olan bilanço açıklamaları 12 Ağustos’a kadar 200, 19 Ağustos’a kadar ise 336 şirketin konsolide ve konsolide olmayan bilançolarıyla tamamlanacak. Yani önümüzde birinci bilanço açıklamasına birkaç gün, son bilanço açıklamalarına ise 26 gün var.
Turizm, petrokimya, holding ve GYO’lara dikkat
Beklentiler de artık netleşmeye başlamış durumda. 7 aracı kurumun iddiaları üzerinden yaptığımız ortalama hesaplamalara nazaran toplamda 60 şirket için kar varsayımları belirli oldu. Tek aracı kurum tarafından tahminlenen şirketleri (olağandışı sapmalara neden olmaması açısından) bu tahlilde dışarıda bıraktık. Buna nazaran THY’nin bilançosuna ait beklentiler epeyce yüksek düzeyde. Tekrar bankaların karlılığında çok önemli bir artış beklentisi bulunuyor.
Bunlar dışında ise kimi gayrimenkul yatırım iştirakleri, Tüpraş üzere ağır petrokimya kesimi şirketleri ve Aygaz, kimi güç şirketleri ile dev holdinglerde yüksek kar beklentileri öne çıkıyor. Bu ortada TAV Havalimanları da THY üzere yüksek turizm döneminde ağır kar artışı beklentisi olan şirketler ortasında.
Karlarda düşüş beklentisi olanlar
Öte yandan teknoloji şirketlerinden karlılıkta düşüş beklentileri gözden kaçmazken, sigorta, güçlü tüketim, demir çelik şirketlerinin sektörel olarak kar baskısı yaşayabileceği görülüyor.
Aksigorta, Enka İnşaat, Ülker, Anadolu Sigorta üzere şirketlerde geçen yılın birinci yarısındaki karlılıktan bu yıl birebir periyotta ziyana dönüş beklentisi bulunurken Vestel, Türk Telekom, Arçelik, Vestel Beyaz Eşya, Turkcell, Petkim, Aselsan, Kardemir üzere kıymetli şirketlerde karlarda azalış beklentisi bulunuyor.
Elbette bu kar beklentileri birebir vakitte pay senedi değerlemeleri üzerinde de direkt tesirli olacak. Karlılığı giderek artan bir şirketin değerleme rasyolarının da ucuz kalacağı çok açık. Sorun ise bu ucuzlayan değerleme rasyolarının tekrar daha evvel gördüğü değerleme çarpanlarına hareketlenip hareketlenmeyeceği sıkıntısı.
Beklenti ne kadar fiyatlanmış?
Burada kritik olan nokta da şu: Örneğin bir şirketin yüksek kar beklentisi aslında geçtiğimiz haftalarda fiyatlandıysa bu durumda fiyat/kazanç çarpanında şirket payları halihazırda bilanço beklentisiyle çok fiyatlanmış da olabilir. Bunu görebilmek için de küçük yatırımcıların dikkat edebileceği kimi kriterler var. Bunlardan birincisi 2022 yılı 6 aylık beklenen karlarının yıllıklandırılması. Bu yıllıklandırılmış 6 aylık kar üzerinden kestirimi bir fiyat/ yarar çarpanı hesaplanması. 2022/03 karlarının yıllıklandırılmasıyla hesaplanan son fiyat/ çıkar rasyosuyla bu sayıların kıyaslanması. Yani şirketin fiyat/kazanç çarpanı çeyrekler bazında beklenen karlarla daha da ucuzlamış bir imaj sergiliyor mu? Bu hesaplamayı sizin için yaptık. Ama pay fiyatlarının halihazırda çoktan bu beklentiyi fiyatlamaya başlayıp başlamadığı, başladıysa da ne kadar fiyatladığı da bir başka değerli nokta. Bunun için de birçok payın hareketlenmeye başladığı periyot olan temmuz ayında yaşanan yükseliş ve düşüşleri yanına ekledik.
Böylece şirketlerin yeni bilançolarına ait beklentilerinin en azından karlılık bazında ne kadar fiyatlandığını görmek mümkün olabilecek.
Tablolar nasıl okunmalı?
Aslında çok kolay manasıyla fiyat/ yarar tablomuz bir geçmiş ve gelecek finansal performans ve pay fiyatı konusunda kıyaslamalar içeriyor. Bunu herkesin anlayabileceği kolay bir formda açıklamanın yolu tahminen de bir konut yatırımı örneği olabilir. Diyelim ki İstanbul’da yatırım emeliyle 2 milyon TL kıymetinde bir konut satın aldınız ve aylık 6 bin TL kira ile kiraya verdiniz. Kiraya hiç artırım yapmamanız durumunda bile 28 yıla yakın bir müddette konuta yatırdığınız parayı kira ile amorti edeceğiniz manasına gelir. Şayet bu müddette örneğin her yıl kirayı yüzde 10 artırdığınızı varsayalım. Bu durumda aslında konuta yaptığınız yatırımın geri dönüş mühleti 14 yıla düşecek demektir. Toplamda yaptığınız yatırımın bedeli elde ettiğiniz kirayı hiçbir yatırım aracına koymadığınız varsayımıyla 9 milyon TL’ye yaklaşmış olacak. Elbette yıllık enflasyon, kurdaki artış düzeyi üzere birçok şeyin yanında konutun giderek eskimesi nedeniyle kıymet artışında yaşanabilecek azalmalar üzere çok sayıda değişken de hesaplamaya katılmalı. Lakin kolay tarifiyle bu türlü özetlemek mümkün. Benzeri bir hesaplamayı bir pay senedi için yapalım. Diyelim ki bir şirketin paylarına 2 milyon TL yatırım yaptınız. Şirketin karına da yatırımınız oranında ortak oldunuz demektir. Bu kar şirket tarafından dağıtılır yahut dağıtılmaz, bu farklı bir tartışma konusu. Ama fiyat/kazanç çarpanı da motamot konut kira çarpanı üzere yatırım yaptığınız şirketin yıllık karının, şirketin toplam piyasa kıymetini ne kadar müddette ödeyecek seviyeye geleceğini gösteriyor. Örneğin pay 10 F/K’ya sahipse bu durumda şirketin karı sabit kalsa bile 10 yıl içerisinde yatırımınızı amorti edebilecek kadar kar üreteceği varsayımına dayanıyor. Şayet her yıl yüzde 10 kar artışı sağlasa bu şirketin 7.5 yılda yatırımınızı amorti etme potansiyeli olacak. Bu nedenle düşen f/k pay senetleri için daha yüksek getiri potansiyeli manası taşıyor.