Şengen vizesi ve ABD vizesi alımında son devirde önemli zorluklar yaşanmaya başladı. Vize süreçleri nedensiz yere uzarken, birtakım firmalar iştirakçi oldukları fuarlara dahi gidememeye başladı. Bu durumun ihracatının yarısından fazlasını Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yapan Türk ihracatçıları için kıymetli bir sorun oluşturduğuna dikkat çeken endüstriciler, bir an önce sorunun çözümlenmesini bekliyor.
Özellikle ticari vize müracaatlarında yaşanan bu sorunlar yatırım yoluyla vatandaşlık programlarının kıymetini bir kere daha ortaya çıkardı. İsveç menşeli Henley & Partners’ın Henley Pasaport Endeksine nazaran, 110 ülkeye vizesiz girilebilen Türk pasaportu 54’üncü sırada yer aldı. Türkiye pasaportu ile hala İngiltere’ye ve Şengen Bölgesi’ne vize isteniyor. Fransa ve İspanya geçtiğimiz günlerde Türkiye’ye yönelik yeni bir vize kısıtlaması kararı almıştı. Vizede yaşanan bu kriz iş dünyasını teyakkuza geçirdi.
Konuya ait değerlendirmelerde bulunan Henley & Partners Türkiye Yöneticisi Burak Demirel, “Yatırım yoluyla vatandaşlık programlarında 8 program var. Beş tanesi Karayipler’de, üç tanesi Avrupa Bölgesi’nde. Türkiye’yi de katarsak 9 tane var. Bu programlar, Antigua ve Barbuda, St. Kitts and Nevis, Grenada, Dominica ve St.Lucia ülkelerinde mevcut. Karayipler’de süreçler 6-8 ay ve 100 bin dolar hibe yapmak gerekiyor. Direkt vize hürlüğü üzere düşünebiliriz. Mesela Çin vizesi çok güç. Karayipler’de vatandaş olabilirsen Çin’e vizesiz giriş yapılabiliyor. Bu ülkelerin bunu yapma gayesi ekonomilerini kalkındırmak ve direkt yabancı yatırım çekmek için yapıyorlar. Bu paralar da ekonomik gelişime katkıda bulunan devlet fonlarına gidiyor. Avusturya ise en üst segment. 8 milyon euro ticari yatırım ya da 3 milyon euro hibe yapmak gerekiyor. 2-3 yıla yakın süren bir süreci var. Montenegro çok tanınan Türkiye’de. Türkler, oranın coğrafik alt yapısını çok seviyorlar. 250 bin euro ya da 450 bin euro gayrimenkul alınması gerekiyor. 8-10 ay ortasında bir süreç var. Güvenlik araştırmasını da devlet kendisi yapmıyor, yabancı firmalar kullanıyorlar. Bu da güvenlik açısından kıymetli bir öge.” diye konuştu.
En çok Malta ve Avusturya programları tercih ediliyor
Türkiye’de varlık düzeyi en yüksek olan ailelerin, Malta ve Avusturya programlarını tercih ettiğini belirten Demirel, “6-7 tane vatandaşlığı elinde bulunduran beşerler ile tanıştım. Vize her vakit ülkelerin şimdiki politik durumlarından etkileniyor. O yüzden ihracatçıların hepsinin alternatif vatandaşlık oturum planlaması yapması büyük avantaj sağlıyor. Vize, size uçağa binme hakkı veren bir hak. Kapıdan giriş hakkı vermiyor. Oturumunuz var ise daha güçlü bir hakkınız var. Lakin en güçlü hak, vatandaşlık hakkı. Vatandaşlık pasaportunuz var ise bu pasaport ile çok kolay seyahat edilebiliyor.” dedi.
AB Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı bölge
Sanayiciler, konsoloslukların vize konusunda irtibata kapalı olduğunu ve son derece ketum davrandıklarını belirtti. Avrupa’daki fuarların öteki bölgelerdeki alternatiflerine olan ilginin giderek arttığını söz eden endüstriciler, bilhassa Singapur, Hong Kong, Dubai ve Rusya üzere ülkelerdeki fuarlarda önemli bir hareketlenme olduğunu söylüyor.
Avrupa Birliği’nin Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı bölge olduğuna işaret eden İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lideri Kazım Taycı, Almanya ve Fransa’nın vize ile ilgili uyguladıkları siyasetlerden ötürü başka bölgelerdeki kimi fuarları kendi elleriyle parlatmaya başladıklarını kaydetti. Dünyanın her yerinden insanların AB ülkelerine ticaret yapmak için gelmesine rağmen çok ağır vize şartları uygulandığını anlatan Taycı, şunları kaydetti: “Ülkeye girişte kapıdaki polis bile ‘sen buraya neden geldin’ üzere bir hal içerisinde. Beşerler bunu görüyor. Öbür tarafta, Dubai’ye gittiğinde, kapıda vizeni alabiliyorsun, çok daha beğenilen karşılanıyorsun ve AB’deki fiyatların yarısına konaklayabiliyorsun. Evvelden Almanya ve Fransa’daki fuarlara çok büyük ilgi varken, artık bakıyoruz Dubai’deki Gulfood Fuarı’na ilgi çok arttı. Bunun en kıymetli sebeplerinden birisi uygulanan vize siyaseti. Ülkende memleketler arası bir fuar düzenliyorsan, bu fuara katılmak ya da gezmek emelli başvuran varsa, evrakları de uygunsa, bu insanlara hayatı zorlaştırmasınlar. Ya bu fuarı düzenleme, ya da koşulları biraz daha kolaylaştır. Her boşluk bir halde dolar. Vize konusundaki bu sert tavır nedeniyle daima alternatifleri olmaya başladı. Singapur, Dubai, Hong Kong besin fuarları çok önemli hareketlendi.”