Aysel YÜCEL
Türkiye ile Çin ortasında karayoluyla taşıma yapmanın önündeki pürüzler kalktı. Kazakistan’ın geçiş sayısını artırmasının akabinde, bir öteki mahzur olan Türkmen kapısı da transite açıldı. Çin pazarında Türkiye için çok büyük fırsatlar olduğunu söyleyen lojistikçiler, deniz ve demiryoluyla 45 günü bulan taşımaların karadan iki haftadan kısa bir müddette yapılabileceğini söylüyor.
“Deniz ve raylardan 45 günde giden yükü 14 günde taşıyabiliriz”
Çin, milletlerarası karayolu taşımalarında birinci muahedeyi Türkiye ile yapmış, Türkiye ile Çin hükümetleri ortasında 13 Mayıs 2017 tarihinde Pekin’de Karayoluyla Milletlerarası Yük ve Yolcu Nakliyeciliği Mutabakatı imzalanmıştı. Lakin mevzuatlarla ilgili süreç tamamlanmadığı için yasal düzenlemeye ait karar Temmuz 2021’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmişti.
Böylece, Türk taşımacıların Çin’e yıllık gidiş-dönüş 30 bin sefer yapabilmesinin önü açıldı. Lakin Çin’e karayoluyla ihracat taşımalarının önündeki bir öbür pürüz de transit geçiş güzergâhında bulunan ülkelerle yaşanan sıkıntılardı. Bu güzergah üzerinde bulunan Türkmenistan pandemi nedeniyle transit geçişe kapalıydı. Tekrar bir başka geçiş ülkesi olan Kazakistan da Türk nakliyecilere yıllık yalnızca 2 bin transit geçiş evrakı veriyordu. Bu iki mani de kısa müddet evvel aşıldı. Başka iki geçiş ülkesi olan Özbekistan ve Kırgızistan ile aslında geçiş evrakı sıkıntımız yok.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Şurası Lideri Alper Özel, Türkiye ile Çin ortasında yapılan karayolu muahedesinin önündeki transit geçiş pürüzlerin kalktığını tabir ederek, “Çin’in ‘Sıfır COVID’ siyaseti nedeniyle şu anda taşımaların başlamasını beklemiyoruz. Lakin sonrasında bu taşımalar başlayabilir. Karayolunda bu ülkeye seferlerin başlamasıyla yalnızca Çin-Türkiye değil, Çin-Avrupa ortasındaki taşımalardan da daha fazla hisse alabiliriz” diye konuştu.
Çin pazarında Türkiye için çok büyük fırsatlar olduğuna vurgu yapan Özel, “Havayolu ile Çin’e 60 bin dolara ya da deniz yoluyla 45 günde taşınan 20 ton yükü biz karayolu ile bu ülkeye 10 bin dolara ve iki haftadan kısa bir müddette götürebiliriz” dedi.
Türkmenistan, 2 yıl sonra transit geçişe açıldı
Pandemi nedeniyle yaklaşık iki yıldır yapılamayan Türkmenistan transit geçişlerine tekrar müsaade verildi. Bu kapının açılaması Çin’e yönelik seferlerde kıymetli bir mahzurun kalkmasını sağlarken, ayrıyeten Gürcistan hududundaki TIR kuyruğunu azaltacak. Türkmenistan üzerinden karayoluyla transit geçişler, “Sarahs – Farap – Sarahs güzergahından (İran – Türkmenistan – Özbekistan) 1 Haziran prestijiyle başladı. Lakin birinci seferlerin başlaması için TIR sürücülerinin vize alması bekleniyor. Vizeler 15-20 günlük müddette çıkıyor. Türkmenistan’ın açılması Türkiye’nin Orta Asya ihracat taşımaları açısından büyük değer taşıyor. Türkiye’nin kıymetli ihracat pazarlarından biri olan Orta Asya’a taşımalarda Türkmenistan transit geçiş ülkesi pozisyonundaydı. Türkmenistan üzerinden Özbekistan başta olmak üzere Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan’a yıllık 40 bine yakın ihracat seferi yapılıyordu. Pandemi öncesinde Türk nakliyeciler Orta Asya seferlerinin yüzde 90’ını İran üzerinden Türkmenistan’a, oradan da başka ülkelere geçerek yapıyordu. Fakat salgın nedeniyle Türkmenistan tüm dünyaya transit geçişi kapattı. Bu gelişme sonrası Türk nakliyeciler için Orta Asya’ya ulaşmak için yalnızca iki seçenek kaldı. Alternatif en kısa yol Gürcistan- Azerbaycan rotası oldu. Fakat Azerbaycan, araç başına 500 dolardan fazla ek fiyat aldığı için nakliyeciler çoğunlukla Gürcistan-Rusya-Kazakistan üzerinden Orta Asya’ya geçmeyi tercih ediyor. Savaş nedeniyle Ukrayna limanlarının kapanması da Rusya taşımalarını buraya kaydırmış, bu durum da Gürcistan hududunda yoğunluğa neden olmuştu.
“Orta Asya’dan boş dönüş meselesini da çözülür”
Uluslararası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD), Lider Yardımcısı Emre Eldener, Çin’e karayoluyla TIR seferlerinin başlamasının Türkiye iktisadına ve lojistik bölümüne büyük katkı sunacağının altını çizdi. Eldener, “Türkiye ile Çin ortasındaki taşımalar pandemi ve savaşla birlikte daha kritik bir noktaya geldi. Lakin denizyolunda konteyner krizi ve yüksek navlunlar devam ediyor. Transit mühletler de 45 güne yaklaşıyor. Yeni İpek Yolu projesine karşın demiryolu istenilen halde kullanılamıyor. Bu taşıma modunda da transit mühletler 40 günü aşıyor. Havayolu ise çok değerli. Fakat biz yükleri karayolu ile iki haftada taşıyabiliriz. Ayrıyeten, Çin ile seferlerin başlaması ihracatımızın giderek arttığı Kazakistan üzere Orta Asya ülkelerinden TIR’ların boş dönüş problemini da çözer” dedi. Kesim yetkilileri, Çin-Türkiye ortası karayolu seferlerinin bir an evvel başlaması için Çin, Kazakistan ve Türkmenistan ulaştırma yetkililerinin olduğu bir toplantı organize edilmesi gerektiği görüşünde.
