İlk insan topluluklarından itibaren bayramlar her çağa ve kültüre tanıklık etti. Var olduğu toplumda birlik ve beraberliği, toplumsal dayanışmayı arttırdı. İslamiyet’in kabulüyle birlikte de Türkler kutladıkları bayramlara iki yeni bayramı daha eklemiş oldu: Ramazan ve Kurban
Eskiden Ramazan ve Kurban bayramlarınnda eşler ortasında hangi tarafın ailesinin daha evvel ziyaret edileceği ile ilgili tartışmalar yaşanırdı. Vakit içerisinde bayram anlayışı değişince tartışmaların istikameti de değişti. Tartışmaların yeni odağı artık gidilecek tatil beldeleri ve kalınacak oteller oldu.
Eski bayramlar nasıldı?
Bayramlar için günler öncesinden hazırlık yapılır, her yer temizlenirdi. Genç kızlar bayram için ellerine kına yakardı, yeni bayramlıklar alınırdı, kabristan ziyaretleri yapılırdı. Aileler bir ortaya toplanır, küsler barışırdı. Eller öpülür, çocuklar şeker toplardı. Tam bir düğün havası içerisinde geçerdi bayramlar.
Yeni bayramlar nasıl?
Bayramlar için hazırlık hala var lakin gidilecek tatil beldesi ve kalınacak oteller için. Rezervasyonlar aylar öncesinden ayarlanıyor. Bayram kutlamaları ise gidilen otelden yapılan telefon aramalarıyla gerçekleştiriliyor.
Peki bu keskin değişimin mümkün ruhsal ve sosyolojik nedenleri ne olabilir?
Büyük ailelerin parçalanması
Hizmet ve sanayi kesimlerinin gelişmesi sonucunda tarımda makineleşme arttı. Bu da tarım kesiminde çalışan kişi sayısını azalttı. İşsiz kalan beşerler iş bulma imkanının nispeten daha güzel olduğu kentlere göç ettiler (TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye nüfusunun %90’ı kentlerde yaşıyor). Hizmet ve sanayi bölümlerinde çalışan bu bireyler yılın 12 ayı çalıştıklarından ötürü belli aralıklarla dinlenme ihtiyacı hissediyorlar. Bu muhtaçlığı da resmi tatil olan bayram günlerini kıymetlendirerek gidermek istiyorlar. Münasebetiyle bu küme için bayramlar kıymetini kaybetmedi, yalnızca öncelikleri değişti diyebiliriz.
Dindarlığın azalması
Bir anket şirketi olan KONDA’nın yaptığı anket çalışmalarına nazaran Türkiye’de kendini dindar olarak tanımlamayan kişi sayısı son 10 yılda 3 katına çıktı. Ramazan ve Kurban bayramları, sırf dini inancı İslam olan bireyler için değerlidir. Münasebetiyle bu küme içerisindeki bireylerin resmi tatil günlerini kıyı beldelerinde geçirmek istemesi anlaşılır bir durum.
Bireyselleşme ve klasik olana sırtını dönme
Bireyselleşen kültürlerde birey için en değerli kişi, kendisi ve kendisinin istekleridir. Toplumsal normlar ve bedeller bu tıp şahıslar için kıymetini yitirmiştir. Hasebiyle bayramı bir telefonla kutlayıp bulunduğu tatil beldesinin keyfini çıkarmak onu, onun için sıkıcı ve monoton olan bayram havasından daha çok memnun edecektir.
Not: Bu liste bizimbayramlarda aile ziyaretleri yerine tatil beldelerinin tercih edilmesinin muhtemel nedenlerine dair yaptığımız listeydi. Siz de yorumlarınızla katkıda bulunup listeyi genişletebilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4