Ipsos tarafından gerçekleştirilen Anti Kriz Monitörü Araştırması ile “Toplumda bireylerin son bir yıl içinde bir güçlü tüketim eseri alıp almadığı, son bir ay içinde ise bu oran nedir, ikinci el eser satışında durum ne, hangi kategorilerde yüksek, hangi kategorilerde düşük?” soruları soruldu. Satın alma yapmaktan vazgeçenlerin ya da erteleyenlerin oranı ve bireylerin tabir, tavır ve davranışları incelendi.
Araştırmaya nazaran son bir yıl içinde toplumun yüzde 46’sı sağlam tüketim eserleri almamış. Son bir ayda ise her 10 bireyden 6’sının rastgele bir sağlam tüketim eseri satın almadığı belirlendi. Akıllı cep telefonu gerek son bir sene gerekse de son bir ay içinde en çok alınan eser oldu. Öteki kategoriler ortasında ise son bir sene içinde yalnızca küçük konut aletleri ve beyaz eşya alımı yüzde 10 üzerinde. Başka kategorilerin ise alımları daha düşük. Son bir ay içinde ise akıllı cep telefonu hariç öteki tüm eserlerin satın alımı yüzde 10’un altında.
Son bir aydaki eğilim
Kategorilere nazaran farklılık gösterse de son 1 ay içinde satın alınan eserlerde ikinci el eserlerin tercih edildiği görülüyor. Tablet /PC kategorisinde 2. el satın alımı %35 düzeyinde. Beyaz eşyalarda da 2. el tercihi epeyce yüksek (%29). TV de ise 2. el tercihi daha düşük olsa bile yeniden de %15 düzeyinde.
Son 1 ay içinde cep telefonu alan bireylerin %73’ü birinci el eser tercih ederken 2. el tercihi %27… Çoğunluğun bu yeni satın alımlarda kullandığı marka yahut modelden daha düzgün bir marka yahut modele geçiş yaptığı görülse de daha alt marka yahut modele geçen bireylerin oranı %35.
Harcamalarda kısıntıya gidiliyor
Son bir ay içinde yaklaşık her 10 şahıstan 2’si güçlü tüketim eserlerini satın almaktan vazgeçti. Tüm eserler için satın almaktan vazgeçenlerin oranı da emsal düzeyde. Akıllı cep telefonu, küçük konut aletleri ve beyaz eşya kategorilerinde eser alımını erteleyenlerin oranı daha yüksek. Tüm eser kategorilerinde satın almayı düşünenlerin oranı %10’un altında. Yaklaşık her 10 şahıstan 3’ü harcamalarını kısmak için satın almayı ertelediğini söylüyor. Bu oran akıllı cep telefonunda %35 ile en yüksek düzeyde. Fakat genel olarak bakıldığında aslında bireylerin bu kategorileri satın almayı planlamadıkları söylenebilir.
Durgunluğun birinci işaretleri
Ipsos Türkiye CEO’su Sidar Gedik datalarla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu: “Az sayıda istisna hariç pek çok ülkenin (elbette herkes için kendi ölçülerinde değişen şekilde) yüksek enflasyon ile uğraş ettiği bir devirden geçiyoruz. Son yıllarda yüksek enflasyonun ekonomik durgunluk-küçülme ile birlikte seyrettiği duruma stagflasyon dendiğini de öğrendik. Gelişmiş iktisatların de dahil olduğu bir çok ülke stagflasyonun eşiğinde. Ülkeler için dış ticaret elbette çok kıymetli, fakat iç tüketim de iktisadın sakinliğe girip girmemesi açısından kritik. Kıymetli iç tüketim kategorilerinden biri de güçlü tüketim eserleri. Bu kategorideki eserlerin birden fazla süratli tüketim eserleri üzere günlük yaşamsal gereksinimlere yönelik olmadığı için tüketicilerin ekonomik güçlerine ve iktisada inançlarına yönelik âlâ bir gösterge özelliği taşıyabiliyor. Yani özetle tüketicinin ekonomik gücü kâfi ise ve harcama yapacak inanca de sahipse görece yaşamsal olmayan gereksinimlere, mesela güçlü tüketim mallarına yönelebiliyor. Bu tavrın zayıflaması ise ekonomik sakinliğin birinci işaretleri olabilir. Mevcut şartlarda 2. el eser almak bir tahlil haline gelmiş. Çamaşır makinesi, buzdolabı, bulaşık makinesi satın alan 10 bireyden üçü bu eseri 2. el almış.”
Maaş artırımlarının etkisi
Dayanıklı tüketim eserlerine yönelik araştırmada dikkat çeken iki bulgu olduğunu kaydeden Sidar Gedik şöyle devam etti: “İlki son bir ay içinde bu kategoride bir satın alma yapmamış olanların yüzde 30-45 ortasında değişen bir kısmı aslında satın alım yapmaya niyetli iken ertelemiş yahut büsbütün vazgeçmiş. İkinci bulgu ise önümüzdeki 1 ay içinde satın alma niyeti olanların oranının esere nazaran (cep telefonunda) azamî yüzde 9’a fakat ulaşması… Çamaşır makinesi, buzdolabı üzere daha temel gereksinim diyebileceğimiz eserlerde bile satın alma niyeti olanlar fakat yüzde 5. Gereksinimi, niyeti olup da gelecek 1 aydan ileri tarihe ertelemiş olanlar da yüzde 25-30 ortasında değişiyor. Araştırmamızın yapıldığı son 1 ay içinde güçlü tüketim eserlerine yönelik bir talep zayıflamasının başladığını söylemek çok yanlış olmaz. Bu da tüketicinin ekonomik gücünün ve inancının aşındığının bir işareti. Temmuz ayındaki memur, emekli ve minimum fiyatlı maaş artırımlarının bu kategoriye bir canlanma getirip getirmeyeceğini ise önümüzdeki ay ve sonrasında göreceğiz.”