Daha evvel yapay zekânın, “Atatürk çağdaş vakitlerde yaşasaydı nasıl görünürdü?” sorusuna karşılık olan görseller ürettiğini görmüştük. Ancak bunu tabir yerindeyse ‘önüne gelenin’ yapması ve tekrara binmesi, bir nevi etkileşim aracı olarak görülmesine ve tepki toplamasına sebep oldu. O kısımlara fazla girmeden yalnızca bu görsellere bakarak yapay zekânın son yıllarda büyük gelişme gösterdiğini görmek sevindirici diyebiliriz.
Bu gelişmenin sunduğu imkanları biz de değerlendirdik ve geçmişte yapay zekânın hudutlarını görmek ismine birbirinden farklı içerikler hazırladık. Bu bağlamda Türkçe müzik kelamlarını, Webtekno takımının hayallerini ve bağımsız Türk müzik kümelerinin isimlerini yapay zekâya anlatmıştık. Şimdiki içeriğimizde Zinde Kültür sayfasının İstiklal Marşı’nı yapay zekâya anlatarak elde ettiği görsellere bakıyoruz.
Başlamadan evvel ayrıntılardan bahsedelim.
Görsellerin Midjourney ile oluşturulduğunu belirtelim. Midjourney’de tek lisan dayanağı İngilizce olduğu için de kelamları çevirip anlatmak gerekiyor. Son olarak da görsellerin ikişer satırın değil, tüm kıtanın anlatımıyla oluşturulduğunu ekleyelim. Yani her kıtada göreceğiniz 2 görsel, o tek kıtanın baştan sona anlatımıyla oluşturuldu.
Adeta bir tablo üzere duran birinci kıtanın görsellerinde ağır kırmızı dikkat çekiyor:
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir lakin.
İkinci kıtada da bu kırmızılığın sürdüğünü görüyoruz:
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül… ne bu şiddet bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl.
İstiklal Marşı’nın anlatımıyla oluşturulduğunu söylemesek elbet birden fazla kişi, bu görselleri haklı olarak Orta Dünya’ya bağlardı:
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel üzereyim; bendimi çiğner, aşarım;
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Dördüncü kıtayı gören Midjourney, bundan adeta kıyamet senaryosu çıkarmış:
Garb’ın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar;
Benim iman dolu göğsüm üzere serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl bu türlü bir îmânı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
Burada da ülke için kendini siper eden varlığı görüyoruz. Ama zırhı, batı kültürüne daha yakın üzere:
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın;
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın…
Kim bilir, tahminen yarın… tahminen yarından da yakın.
Burada; onca olaydan, zorluktan, kayıptan ve zaferden sonra elde edilen huzur uygun biçimde aktarılmış diyebiliriz.
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı!
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehîd oğlusun, incitme, yazıktır atanı;
Verme, dünyâları alsan da, bu cennet vatanı.
Bu kıtadan alınan manzara de mitolojik bir kıssanın parçasıymış üzere görünüyor:
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak, toprağı sıksan şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
Ezanı cami ile bağdaştırmak çok olağan ancak camiyi direkt Hindistan mimarisine bağlamak pek de isabetli olmamış:
Ruhumun senden, İlâhî, şudur fakat emeli:
Değmesin ma’bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!
Bu ezanlar-ki şehâdetleri dînin temeli
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli
Görselleştirme hizmeti veren birden fazla yapay zekânın, sıkıştığında metnin yalnızca bir kısmına odaklandığını biliyoruz. Burada da o denli olmuş üzere görünüyor.
O vakit vecd ile bin secde eder –varsa- taşım;
Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır rûh-i mücerred üzere yerden na’şım;
O vakit yükselerek Arş’a bedel, tahminen başım.
Son kıtada ise kan, şafak ve dalgalanma kısımlarının soyut bir halde birleştirildiğini görüyoruz:
Dalgalan sen de şafaklar üzere ey ulu hilâl;
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
