Aysel YÜCEL
Türkiye’nin Avrupa’ya açılan en kıymetli hudut kapısı olan Kapıkule’den geçişte, Bulgaristan tarafında besin ve gibisi kimi eserlerin tahlillerinin yapıldığı laboratuvarın kapatılması, ihracat taşımalarında büyük krize dönüştü. Hamzabeyli Hudut Kapısı ve TIR parklarında bekleyen araçlarla birlikte Bulgaristan’a girmek için bekleyen araçlar 60 km’yi aşan kuyruk oluşturdu. Kuyruk nedeniyle Kapıkule’den Bulgaristan’a çıkış mühleti 1 haftaya kadar uzamış durumda. Başka yandan YYS evraklı firmalara hudut geçişinde öncelik verilmesi ise bu evraka sahip olmayan nakliyecileri ayaklandırdı. Çoğunluğu Anadolu’dan gelen nakliye sahipleri, Kapıkule’de ve birebir gün UND’nin kapısında seslerini duyurmaya çalıştı.
Bakanlığın teşebbüsleriyle geçen yıl Kapıkule Hudut Kapısı’nın kapasitesi artırılmış, akabinde Türkiye’nin talepleri doğrultusunda Bulgar tarafının da hudutta muhtaçlık duyulan iyileştirmeleri tamamlamasıyla, Kapıkule ve Hamzabeyli’den günlük çıkış yapan TIR sayısı Nisan 2021’de iki bine ulaşarak rekor kırmıştı. Nakliyecinin Avrupa hududunda yıllardır kanayan yarası olan kuyruk zahmetinin bittiği düşünülürken, bu sefer de Bulgaristan’ın kendi içinde yaşadığı meşakkatler nedeniyle Türk nakliyecisi sonda bekletilmeye başladı. Zira besin ve gibisi eserlerin tahlillerinin yapıldığı Kapitan Andreevo’daki laboratuvarın işletmecisi şirket “usulsüzlük” savlarıyla kapatıldı. Bu nedenle tahlil süreçleri yaklaşık bir aydır Sofya’daki şirkete yönlendiriliyor.
Eylüle kadar tahliller Sofya’da yapılacak!
DÜNYA’ya konuşan Memleketler arası Nakliyeciler Derneği (UND) yetkilileri, tahlil için malların sona 350 km uzaklıktaki Sofya’ya gönderilmesinin nakliyeciye yaklaşık 24 saat kaybettirdiğine dikkat çekerek, sonlarda oluşan kuyrukların ana nedeninin de bu taşınma olduğunu söyledi. Bu değişimin yaş zerzevat meyve ihracatının ağır yapıldığı bir periyoda denk gelmesi ise hudutlardaki TIR kuyruğunun rekor düzeye ulaşmasına neden oldu.
Bir ay öncesine kadar Kapıkule’den aylık 18 binden fazla araç geçerken bu sayı 15 bine kadar düşmüş durumda. Bulgar yetkililer, nakliyecilere eylül ayına kadar tahlillerin Sofya’ya gönderileceği bilgisini aktarmış. Eylül ayında Kapıkule’nin karşı tarafı olan Kapitan Andreevo’da yeni tahlil şirketinin açılması planlanıyor.
Savaş, denizdeki yükü de karayoluna kaydırdı
Hudut kapılarından aldığımız bilgiye nazaran, dün prestijiyle Kapıkule’de 3.500 TIR beklerken, Bulgaristan’a bir başka çıkış kapısı olan Hamzabeyli’de ise 1.400 araç bekliyor. TIR parklarında bekleyen araçlarla birlikte TIR kuyruğunun 60 km’yi aştığı lisana getiriliyor. Hudut kapılarına gelen araç sayısında da artış var. Bunun kıymetli nedenlerinden biri de savaş nedeniyle Ukrayna limanları kapalı olduğu için daha evvel denizyolu ile gönderilen ihracat yüklerinin karayoluna kaymış olması.
Sonda ‘öncelikli geçiş’ nakliyeciyi isyan ettirdi
Avrupa’ya taşıma yapan nakliyeciler, Kapıkule’de ayrıcalıklı geçişin sebep olduğu, 6- 7 güne varan beklemeler nedeniyle isyan noktasına geldi. Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sistemine sahip araçlara tanınan hudut kapılarındaki geçiş üstünlüğünün haksız rekabete neden olduğunu belirtiliyor. Yüklü olarak Anadolu’dan gelen nakliyecilerin bir kısmı dün Kapıkule’de aksiyon yaparken, bir kısım da UND’nin kapısına gelerek şikâyetlerini iletti.
Kayıkçıoğlu Nakliyat Lideri Mustafa Kayıkçıoğlu, YYS’li firmalara ayrıcalık verilmesinin devlet eliyle haksız rekabet yaratmak manasına geldiğini öne sürdü. Kayıkçıoğlu, “Bu ayrıcalığı elde eden şirketler, artık biz Kapıkule kapıda beklemeden gidiyoruz diye reklam kampanyaları başlatmışlar. Dünyada eşi gibisi olmayan bu ayrıcalık artık bir pazarlama ögesi haline geldi. Bu ayrıcalığı olmayan şirketler ihalelerden dışlanmakta ve bölümün yüzde 95’ine yaşama bahtı bırakılmıyor. Ayrıyeten, bu ayrıcalığı kendi araçları dışında yük verdikleri yabancı plakalı araçlara da kullandıran ayrıcalıklı şirketler bu ayrıcalığı bir haksız yarara dönüştürmekte ulusal filomuz kapılarda beklerken yabancı araçların beklemeksizin geçişini sağlamaktadır. Bu beklemeler sebebiyle çalışacak sürücü bulmakta bile zorlanmaktayız” açıklamasını yaptı.
İç gümrüklerdeki işleyişe karşı olmadıklarını vurgulayan Kayıkçıoğlu, “YYS devletin, yetki verdiği şirketlere iç gümrüklere uğramaksızın kendi başlarına mühür takmasına müsaade vermesi anlaşılabilirdir. Devlet bu inisiyatifini güvendiği şirketleri kullandırabilir ve bu firmalar bir gün avantajla iç gümrüğe girmeden kapıya ulaşabilir. Fakat kapıya gelmiş bir araca sıradakilere siz geri çekilin ben YYS’ye güveniyorum, evvel bunun işini yapacağım, evvel bu geçsin, bunu denetim edeceğim demenin hiçbir mantığı yok. Dünyada esasen YYS’li bir araca hudut geçişlerinde ayrıcalık tanıyan hiçbir ülke yok. Bu ayrıcalığın tehlikeli hususlar, bozulabilir besin ve yanıcı unsurlar dışında diğer bir taşımada kullanılmaması gerekir” dedi. Toplantıya katılan Tayfun Gülcüler, kesimin artık bu duruma tahammülü olmadığını belirterek “Sektör artık kapıları kapatmak, hareket yapmak üzere bahisleri gündemine aldı. Biz bu görüşmeyi yaparken arkadaşlarımız da Kapıkule’de hareket yapıyor. Biz tahminen köprüden evvelki son çıkış olarak UND’ye geldik ” dedi.
Aksiyon yapan nakliyecinin 7 acil talebi var
- YYS/İzinli Gönderici Sistemi ile hudutta süratli geçiş ayrımcılığına son verilmeli.
- Gar gümrüğünde süreç yapan araçların da tüm araçla birlikte sıra beklemesi sağlanmalı.
- Panelvan/Minivan araçlarının yalnızca Dereköy hudut kapısından geçişleri sağlanmalı.
- Tüm dünyada hudut gümrüklerinde geçerli olan birinci giren araç birinci çıkar kuralı işletilmeli.
- Bulgaristan tarafından frigorifik araçlar için farklı peronlar sağlanmalı.
- Bulgaristan’ın 2000 olan toplam iki kapıdaki kapasitesi Türkiye üzere günlük 3.400’e çıkarılmalı.
- Bulgaristan girişindeki hudut polis ve gümrük memuru sayısı artırılmalı.
İhracat navlunu artışa geçti
UTİKAD Lideri Ayşem Ulusoy, snır kapılarında bir haftaya varan beklemeler nedeniyle navlunun da artışa geçtiğini söz eden Ulusoy, “Araç filo kapasitelerinden en üst seviyede yararlanılamıyor. Bu sebeple artış gösteren navlun da ihracatçımızın dış pazarda rekabet gücünü azaltıyor. İhracatımızın arttığı ve global tedarik noktasında ülkemizin kıymetli avantajlar yakaladığı bu periyotta hudut kapılarında yaşanan uzun bekleme müddetlerinin maddi kayıplara neden olmasının yanında lojistikte yakaladığımız jeopolitik gücümüzü zayıflatıyor” diye konuştu.
