Barış ERKAYA
Borsa İstanbul yeniden tepe seyahatine geri döndü Dolar bazında ise endeks tarihi doruğundan Escort Yeniköy hala yüzde 69 daha aşağıda Lakin TL bazında 17 Mart 2020 deki taban düzeyden bu yana yükseliş yüzde 217 Her yatırımcının bu yükselişe bakış formu farklı Dolar yahut en makûs Yeniköy Escort Bayan enflasyon bazında bakanlar açısından borsa şimdi yükselişine başlamış bile değil TL bazında bakanlar için ise artık temkinli olma vakti Zira bu kısmın tezlerine nazaran her ne kadar endeks bu süreçte Yeniköy Escort TL bazında iki katına çıkmış olsa da birtakım BİST 100 payları 15 20 katı fiyatlara ulaşmış durumda Yani dolar bazında bile fiyatı 5 ila 7 katına çıkmış paylar var
DAHA SEÇİCİ ALIM VAKTİ
O halde onları da biraz ciddiye alıp pay seçiminde daha seçici olmanın kimseye bir ziyanı yok Kaldı ki borsa uzmanları ve analistler de bu sıralar pay tahlillerinde kılı kırk yararak daha ucuz kalmış paylara yönelmenin daha mantıklı olduğuna inanıyor Bugüne kadar 15 20 katına çıkmış olan BİST 100 paylarının yükselmemesi için bir sebep var mı Hayır Sonuçta bir pay senedinin fiyatının bu kadar yükseliyor olmasının şayet ki içerisinde bir spekülasyon yahut manipülasyon ögesi yoksa finansal yahut geleceğe yönelik beklenti açısından kıymetli bir sebebi olabilir Bu beklentinin tamamı satın alınmamışsa bu durumda bu payların daha da yükselmeyeceğinin bir garantisi yok Ancak dalına nazaran hala ucuz kalmış endeks paylarının düşük risk yüksek getiri istikrarında daha fazla öne çıkma mümkünlüğü istatistiksel olarak da mantık açısından da daha akla yatkın görünüyor
DÖRT TEMEL DEĞERLEME RASYOSU
Bu korkuları ve beklentileri bir ortaya getirip biz de sektörel olarak hangi payların şu ana kadar kendi dallarındaki öteki şirketlere nazaran daha düşük değerleme rasyolarına sahip olduğunu tahlil ettik Stockkey com datalarından derlediğimiz fiyat kazanç f k piyasa değeri faiz amortisman vergi öncesi kar pd FAVÖK piyasa değeri defter kıymeti pd dd ve piyasa değeri net satış üzere temel en önemli değerleme rasyolarında şirketleri bölümlerine nazaran ayırarak bölüm rasyolarında ortalamada en düşük düzeylerde kalmış olan şirketleri listeledik Bunu yaparken de spekülasyon ögesini bir nebze olsun dışarıda bırakabilmek açısından yalnızca BİST 100 endeksine dahil olan pay senetlerini aldık Yani tabloda göreceğiniz bilgiler dalının en ucuz değerleme rasyolarına sahip paylarını değil en düşük değerleme rasyolarına sahip BİST 100 paylarını gösteriyor Hal bu türlü olunca da birtakım dallarda en düşük rasyoya sahip BİST 100 payı bulunamadıysa bu durumda o kesimleri liste dışı bırakmayı tercih ettik
TABLO NASIL OKUNMALI
Artık bu tabloyu nasıl okumak gerekiyor Dikkat ederseniz her bir bölümün her bir rasyoda en düşük ve en yüksek değerleriyazılı Birtakım bölümlerde bu rasyoların en alt ve en üst referans pahaları ortasında uçurumlar olduğu dikkat çekecektir Bu uçurum nedeniyle sağlıklı bir kesim ortalaması almak pek mümkün olmayabiliyor Bu nedenle her bir dalı ve altında yazan hisseyi değerlendirmeye alırken bunu akılda tutmakta fayda bulunuyor Listede ikinci dikkat edilmesi gereken nokta şu Burada yer alan pay senetlerinin bölümün en ucuz payları olduğu algısına kapılmamak gerekiyor Listenin temel gayesi dal ortalamalarına nazaran en düşük rasyoya sahip olan BİST 100 şirketlerinin durumunu ortaya koyabilmek Ancak bu bile o pay senedinin ucuz olduğu manasına gelmeyebilir Zira kesimin genel olarak ucuz olmaması üzere bir durum da ortaya çıkabilir Burada mantıklı olan herkesin listedeki duruma bakıp her bir şirketle ilgili özel durumu bugüne kadarki pay performansını ve rasyolarının düşük kalmasının altında bir sebep olup olmadığını kendi metotlarıyla tahlil etmesi
NEDEN DEĞERLİ
Pekala bu rasyolar neden kıymetli Bir şirketin değerlemesiyapılırken farklı birtakım değerleme yöntmeleri kullanılır Bunlardan en bilinenleri ki bunları yeni halka arzlar sırasında halk arz izahnamelerinin eklerinde fiyat tespit raporlarında da sıkça görüyoruz İndirgenmiş Nakit Akım Tahlilleri yoluyla değerleme oburu de piyasa çarpanlarıyla yapılan değerlemeler İndirgenmiş Nakit Akım Tahlili metoduyla yapılan değerlemelerde her bir şirketin tek tek kendi özel durumu ve dalına ait ileriye dönük en az 10 yıllık beklentiler formülüze edilerek net bugünkü kıymete indirgenir Bu nedenle her bir şirket için başka farklı yapılması gereken bir değerleme usulüdür Ancak dal ortalamalarıyla hesaplanan piyasa çarpanları formülünde ekseriyetle şirketlerin halka açık emsallerinin kesim ortalamaları değerlendirmeye alınır İşte bu liste de aslında bunun kolay bir örneği diyebiliriz Ama unutmamak gerekiyor ki kesim çarpanlarıyla bile hesaplama yaparken fiyatlama davranışlarında şirketlerin beklenen finansal performansı da değerlidir Örneğin yıl sonu için kestirim edilen kar net satış FAVÖK üzere dataları hesaplamaya dahil edilerek mevcut rasyonun motamot devam etmesi durumunda piyasa kıymetinin ne kadar artması gerektiği hesaplanır Örneğin karı yıl sonuna kadar iki kat artacak olan bir şirketin mevcut f k rasyosunu koruyacağı beklentisi varsa bu durumda piyasa bedelinin de iki kat artacağı beklentisi gibi
KESİMİNİN GERİSİNDE KALANLAR
Lakin bu rasyoların yalnızca geleceğe dönük değil mevcut durumu da gösterme özelliği bulunur Zira dalındaki öteki şirketlerin örneğin yıllık karının 15 katı bir fiyatla süreç görüyorsa ve şirketin finansal performansıyla ilgili rastgele bir makûs beklenti yoksa bu durumda f k çarpanı örneğin yıllık karının 7 katı düzeyde olan bir şirketin aslında yarı yarıya ucuz bir fiyatla süreç gördüğü kabul edilebilir Burada kıymetli olan şirketin klasik olarak f k sının kesim ortalamasının daima yarısına yakın süreç görüyor olup olmadığı Şayet şirket klasik olarak f k açısından zati yarı performansla süreç görüyorsa bu durumda dal ortalamalarına hareketlenmenin uzun vadeli bir beklenti olarak değerlendirmesi daha hakikat görülür Yani bir gün bu döngüyü kıracağı beklentisiyle
Burada mevcut finansal durumu ve piyasa kıymeti açısından sektörel sapmalara en uzak rasyo piyasa değeri defter kıymeti rasyosu olarak kabul ediliyor Zira bir şirketin piyasa bedelinin karına FAVÖK üne satışına oranı konjonktürel olarak yıl içerisinde bile çok büyük sapmalar yaşayabilirken ölçek büyüklüğü olarak özsermaye ekseriyetle daha istikrarlı bir seyir izler Doğal yıllık karına nazaran düşük özsermayeyle çalışan kesimler istisna olarak kabul edilebilir
PAY SEÇERKEN BUNLARA DİKKAT
Tüm yazılanları özetlemek gerekirse Bir pay senedini seçerken dikkat edilmesi gerekenler birtakım noktalar
- Şirket payları bölümüne nazaran bariz derecede ucuz kalmış mı
- Şirketle ilgili gelecek beklentileri rasyolara gereğince yansımış mı
- Şirket süreç hacmi yahut takastaki dağılıma nazaran spekülasyona açık mı Münasebetiyle beklenen fiyat hareketlerini baskı altına alabilecek bir tahta sahipliği durumu kelam konusu mu
- Sektörel olarak gelecekte öne çıkabilecek bir dalda mi süreç görüyor
- Yasal düzenlemeler açısından şirket yahut dalı rastgele bir yakın tehlike taşıyor mu
- Şirketin ana hissedarları gereğince şeffaf mı Şirketle ilgili bilgilere yönelik rastgele bir kuşku kelam konusu mu
- Şirket paylarını baskı altına alacak yahut dolanımdaki pay sayısını artıracak çeşitten ana hissedarların pay satışı var mı Ya da tam zıddı hissedarla tahtadan pay alıyor mu
- Şirketin finansal performansı istikrarlı mı yoksa yıldan yıla çok dalgalanmalar yaşanıyor mu Bu durum şirketle ilgili dengeli gelecek beklentilerinin oluşturulup oluşturulamayacağı açısından kıymetli