Şebnem TURHAN
Ekonomi idaresi Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 14 düzeyinde sabit tutarak makroihtiyati tedbirlerle the glory nakdî sıkılaşma siyasetini sürdürürken piyasada faizler son 4 yılın tepesine tırmandı Yüzde 14 siyaset faizine karşın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası nın adımlarıyla muhtaçlık kredisi faizleri 15 the last hour Temmuz haftasında yüzde 35 41 e ticari kredi faizleri de yüzde 30 66 ya yükseldi Uzmanlar siyaset faizi ile piyasa faizleri ortasındaki makasın birinci kere bu kadar açık olduğuna işaret the man without a heart ederken makasın bu kadar açık olmasının yanı sıra bu kadar uzun mühlet de böylesine büyük fark yaşanmadığına dikkat çekti
Merkez Bankası haftalık bilgilerine nazaran tüketici kredi faizlerini Kasım 2018 den the midnight club bu yana gördüğü en yüksek düzeylerinde bulunuyor 15 Temmuz ile biten haftada muhtaçlık kredi faizi ortalama yüzde 35 41 e geldi lakin kimi bankalarda muhtaçlık kredisi faizi yüzde 37 2 the midwich cuckoos yi aştı Gereksinim kredisi faizinde en son bu düzeyler yüzde 36 24 ile 16 Kasım 2018 haftasında görülmüştü 2018 Kasım da siyaset faizi ise yüzde 24 idi Yani gereksinim kredi the offer faizi ile siyaset faizi ortasındaki makas 12 24 puandı Bugün ise 21 14 puanlık bir fark var Taşıt kredisi faizleri de yeniden ortalamada yüzde 27 96 ya yükseldi Bu da the old man Aralık 2018 den bu yana görülen en yüksek düzeye işaret ediyor Bankalara nazaran taşıt kredisi faizleri de değişim gösteriyor ve birtakım bankalarda taşıt kredisi faizleri yüzde 32 16 ya kadar the peripheral yükselebiliyor Merkez Bankası haftalık bilgilerine nazaran ortalama konut kredisi faizi yüzde 17 53 e çıktı Fakat tekrar birtakım bankalarda konut kredisi faizi aylık yüzde 2 99 luk oranlara kadar çıktı the recruit
Tüketici kredisinde 13 haftalık büyüme suratı yüzde 62 Merkez Bankası bilgilerine nazaran TL tüketici kredi faizleri ortalama yüzde 33 72 ye çıktı Siyaset faiziyle ortasındaki makas 20 puana işaret ediyor Faizlerde yükseliş ise haziran başından bu yana devreye alınan tedbirler sonrası hızlandı Haziran başında TL tüketici kredi faizi yüzde 30 32 idi 1 5 ayda 5 1 puanlık yükseliş yaşandı Faizler süratli yükselirken tüketici kredileri büyüme suratında dalgalı bir seyir yaşandı Haziran başında tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış büyüme yüzde 55 8 iken 15 Temmuz haftasında yüzde 62’ye geldi Merkez Bankası nın ve BDDK nın bankacılık kesiminde en fazla tedbirin getirildiği ticari kredi faizinde ise ortalama yüzde 30 66 faizler bulunuyor Rotatif kredi faizleri ise yüzde 50 nin üzerinde seyrediyor Bu da yeniden siyaset faizi ile ortasında 16 66 puanlık farka işaret ederken ticari kredi büyüme suratında gözle görülür düzeyde ivme kaybı var 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi büyüme suratı 15 Temmuz haftası itibariyle yüzde 30 a indi Haziran başında yüzde 49 3 idi Ticari kredi büyümesi sürat katıca toplam kredi büyümesi de yavaşladı 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur tesirinden arındırılmış toplam kredi büyümesi yüzde 39 3 e indi Merkez Bankası son Para Siyaseti Şurası metninde siyaset tedbirlerinin kredi kanalından da uygulanacağını söz etti Bu krediler üzerinde yeni tedbirler görüleceğinin işareti Uzmanlar alınabilecek tedbirlerin kredi faizlerindeki yükseliş trendini devam ettireceğini vurguladı
TL deki likidite sıkışıklığının göstergesi
Bankacılık kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran 2018 Ağustos sonrasında süratle tırmanışa geçen kredi ve mevduat faizleri 2019 Temmuz dan itibaren Merkez Bankası nın faiz indirimleriyle birlikte düşüş trendine girdi COVID 19 önlemleri kapsamında başlatılan genişleyici siyasetler yeni olağana dönüşle bir arada kademeli olarak sıkılaştırılmaya başlandı ve TL faizlerde 2020 nin son çeyreğinde başlayarak 2021 Eylül ayına kadar üst istikametli bir hareket yaşandı TCMB 2021 yılında siyaset faizini 23 Eylül de 100 21 Ekim de 200 18 Kasım da 100 ve 16 Aralık toplantısında 100 baz puan indirerek yüzde 14 düzeyine çekti 2022 yılında ise değişikliğe gitmedi TCMB faizleri düşürmesine karşın ticari kredi faizlerinde doruklar görülmeye devam ediyor Uzmanlara nazaran TCMB nin faiz indirimleri sonrası TL de yaşanan bedel kaybı sonrası açıklanan kur muhafazalı mevduata yönlendirilen TL nakitle birlikte yüzde 14 olan TCMB haftalık repo faizine karşın kredi faizlerinin yüksek olması TL deki likidite sıkışıklığının bir göstergesi
TL kredi faizinde yüzde 21 de aşıldı
Merkez Bankası datalarına nazaran kredi faizlerinin yanı sıra mevduat faizleri de arttı Bankalarda ortalama TL mevduat faizi yüzde 17 yi aşarken bankalar yüzde 21 in üzerinde faiz veriyor Merkez Bankası dataları haziran başında TL mevduat kredi faizinin 15 79 düzeylerinde bulunduğunu gösteriyor Bugün TL mevduat kredi faizini yüzde 21 e kadar çıkaran kimi bankalarda ise haziran başında uygulanan faiz oranı yüzde 14 5 düzeyindeydi Tekrar 1 5 ayda 5 5 puanlık bir yükseliş kelam konusu Ortalamada ise 1 2 puanlık yükseliş var Bankaların döviz mevduatına uyguladıkları faizde de hem yükseliş yaşanıyor hem de bankalar kampanyalar uygulanıyor Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran döviz mevduatına KKM kampanyası yaparak döviz mevduatlarına yıllık yüzde 6 ya varan faiz uygulanıyor
Bireylerin kredi kartı harcamaları da artıyor
Tüketici kredilerinde yüksek faizlere karşın artış sürerken yüksek enflasyon ve alım gücü azalan vatandaşların bir öbür yüklendikleri araç kredi kartları oldu Merkez Bankası nın haftalık datalarına nazaran 1 Temmuz haftasında 76 4 milyar lira olan haftalık kredi kartı harcamaları bayram öncesi 8 Temmuz haftasında 80 3 milyar liraya yükseldi Bayram haftasında 49 9 milyar liraya gerilese de son periyotta süratli bir yükseliş kelam konusu Datalar nisan sonunda 60 8 milyar lira seviyesinde olan haftalık kredi kartı harcamalarının her hafta yeni bir rekor kırarak artmaya devam ettiğini gösteriyor
