İnternet ve toplumsal medya sağ olsun, büyük bir sanat aşığı olmasanız da karşınıza çokça sanat yapıtı çıkabiliyor. Viral bir mem’de, capslerde, reklamlarda…
Eğer bu bahsettiklerimi siz de sık sık yaşıyorsanız, yaşlı ve dehşetli bir adama benzeyen bebek suratlarıyla dolu yapıtları de kesinlikle görmüşsünüzdür.
Henüz görmediyseniz, bu tıp fotoğraflardan bahsediyoruz;
Bu tipten bebek çizimleri, neredeyse tüm Orta Çağ eserlerinde karşılaşabileceğiniz çeşitten imajlar. Hepsinin benzeri bir bakışla çizilmiş olması ise elbette tesadüf değil.
Orta Çağ’da ‘sanat’ dini olgular üzerine konseyiydi ve merkezine kiliseyi koyuyordu.
Hristiyanlık’ın güç kazandığı, insanların hayatlarını ve kentleşmeyi bile kilise etrafında genişlettiği bir periyotta, sanat da haliyle kilise içinde gelişiyordu. Hatta daha ileri götürmek gerekirse, ”sanat kilise içindi”.
Sanat yapıtları Hristiyanlık ögeleriyle doluydu. Sanatkarlar için işlenecek mevzular muhakkaktı. Nasıl aktarılması gerektiği aşikardı. Günümüzün özgürlükçü ve farklı sözlerden güç alan sanat anlayışından kilometrelerce uzak, sırf kilise için çalışan bir sanat çarkı vardı.
Bir sanat yapıtı, lakin Hristiyanlık için yapıldıysa değerliydi. Sanat, okuma dahi bilmeyen kitlelere Hristiyanlık’ı anlatmak için kullanılan güçlü bir araçtı.
Eserlerdeki çocuk figürleri, büyük oranda İsa’yı temsil ediyordu. İsa tasviri olmayanlar ise İncil’de var olanlarla kısıtlanmış bebek karakterlere dayalı figürlerdi.
Hristiyanlık inancında İsa’nın kusursuz olarak dünyaya geldiği, büyüdükçe değişmediği ve daima tıpkı kusursuzlukta kaldığı üzere bir inanış vardı. Bu da bebeklerin yetişkin bir birey üzere göründüğü bir temsil geliştirdi. Nihayetinde de bebek resmetmenin yaygın yolu haline geldi.
O devirde bu epey olağan karşılanıyordu. Lakin yetişkin bir hızı bir bebekte görmek günümüzden bakıldığında sadece ‘ürkütücü’. Bu da şu soruyu sorduruyor; İsa çizseler de, neden daha estetik ve gerçekçi görünen suratlar çizmediler de çarpık ve korkutucu yüzler tercih ettiler?
O periyotta sanatkarlar için gerçekçi ve idealize edilmiş biçimlerin bir kıymeti yoktu. Kıymetli olan sanatsal geleneklerin uyarlanmasıydı.
Böylece sırf ürkütücü bebek hızları değil, büyük oranda birbirine benzeyen insan yüzleri de ortaya çıktı. Natüralizm üzere anlayışların tesiri ya da özgün ve gerçekçi sanat yapıtı anlayışları o periyotta hiçbir tesire sahip değildi.
Rönesansla birlikte bebekler ‘bebeğe benzemeye’ başladı. Zira Rönesans ile dini olmayan sanat anlayışı gelişti ve insan tasvirleri de değişti.
Daha fazla sanat sepet içeriği için;