Forum İstanbul, bu yıl çevrimiçi olarak 21’inci defa düzenleniyor. İklim krizi ile karşı karşıya kalan dünyanın 2050 Karbon Nötr amacını de işaret eden “2023’e Gerçek, 2050 Ufku” ana temasıyla düzenlenen tepe, Forum İstanbul İdare Konseyi Lideri Aclan Acar, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lideri İsmail Gülle ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açılış konuşmaları ile başladı.
Dünya Gazetesi yayın sponsorluğu ile dijital platformlardan eş vakitli olarak canlı yayınlanan doruğun açılış konuşmasını yapan Forum İstanbul İdare Heyeti Lideri Aclan Acar, bir hayalle yola çıkıldığını belirterek, bu hayalin 100’üncü kuruluş yıl dönümünü olan 2023’ü hedeflediğini belirtti.
Forum İstanbul’un yeni maksadı 2050
Doruğun düzenlendiği birinci günden bugüne 21 yıllık süreç içerisinde 2023 vizyonunun toplumun tüm kısımlarında bir karşılık bulduğunu belirten Acar, “2023’e bir yıl kaldı. Biz de Forum İstanbul enstitüsü olarak daha ileriyi düşünmek istedik, bu kapsamda yeni maksadımız 2050 yılı olarak belirledik. “Ufukta neler var?” sorusundan hareket ettik. “2023’e Hakikat, 2050 Ufku” başlıklı tepemizde sıfır karbon dünya gayesiyle, iklim, pak güç, yeşil üretim, tarım 5.0: tarım ve besin teknolojilerinin geleceği üzere bahisleri masaya yatırarak tohumlar ekmenin yanı sıra Türkiye’nin dijital ihtilalini, iktisatta banka ve fintechlerin yeni stratejilerini konuşalım istedik. Bu yılki dorukta 2050 ufkuyla konuşulacak her mevzunun topluma, kurumlara ayna tutacağına ve yeni stratejilerin, yeni vizyonların doğumuna vesile olacağına inanıyoruz” dedi.
İnsanlık tarihinin en baştan itibaren insanların hayal ederek, merak ederek, soru sorarak, tartışarak, emelleri ve amaçlarına ulaştığını belirten Acar, “Forum İstanbul Enstitüsü olarak bizlerin de uğraşımız dönüşüm stratejini temel taşlarının vaktinde ortaya çıkmasına ve uygulanmasına aracı olmaktır. Toplantılarımızın genç nesillerimiz için de bir umut ve gelecek vizyonu olması için büyük ehemmiyet taşıdığına da inanıyoruz” diye konuştu.
Gülle: İhracattaki ivme, 2023 beklentilerini artırdı
Son 2 yılda global ticarette yaşanan gelişmelerin Türkiye’nin ihracat önderliğinde bir yol haritası belirlemesinin önünü açtığını belirten TİM Lideri İsmail Gülle, global ticarette yaşanan krizlerin, sürat ve fiyat yerine itimadı önceleyen bir anlayışa yönelmeye sebep olduğuna dikkat çekti.
Bu süreçte Türkiye’nin, ihracat merkezli bir büyüme modelini benimseyerek üretimde, istihdamda ve ihracatta öne çıktığına dikkat çeken Gülle, “2021 yılında yıllık 200 milyar dolar ihracat barajını aşıp yılı 225 milyar dolarla kapatmayı bildik. Global ticaret yüzde 23 artarken ihracatımız yüzde 33 arttı. Yalnızca bu data bile, ihracatımızın global ticaretteki gelişmelerden müspet ayrıştığına, ihracatta yakalanan ivmenin arttığına kanıt olarak kâfi. Bildiğiniz üzere 2026 yılı için 300 milyar dolar ihracat maksadı koymuştuk. Lakin ihracatçılarımızın gösterdiği muvaffakiyet ile bu maksadı 2023 yılına çektik” dedi.
Nebati: Türkiye, yüksek katma kıymetli yatırımları teşvik ediyor
Geleceğe taraf verme tezi taşıyan vizyoner insanlarımız 21 yıldır bu aktifliği istikrarlı bir halde sürdürdüğüne, bunun ülkemiz için çok değerli olduğunu vurgulayan Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nureddin Nebati, “Yükselen emtia fiyatları, tedarik kanallarındaki aksamalar ve nakliye maliyetleri, tüm dünyada yüksek enflasyonu tetikledi. Başka yandan dijitalleşme, teknolojik ve yeşil dönüşüm üzere hususlarda siyaset yapıcılar başta olmak üzere iş ve akademi dünyasının ajandasında üst sıralarda yerini aldı. Önümüzdeki devirde tüm bu zorlukları aşarak değişimin getirdiği fırsat alanlarını en uygun formda kıymetlendiren ülkeler ve kurumların öne plana çıkacağının farkındayız” dedi.
Nebati, son 20 yılda süratle kalkınan Türkiye’nin ihracat ve yüksek katma paha odaklı büyümesini daha da güçlendirmek için tüm paydaşlarla uyum içerisinde çalışmaların sürdüğünü altını çizdi.
Türkiye’nin birinci çeyrek büyümesi ile 2021 yılı başından itibaren gerçekleşen istikrarlı büyüme kompozisyonunun 2022 yılının birinci çeyreğinde de devam ettiğini belirten Nebati, “Türkiye üretiyor, ihraç ediyor, istihdam oluşturuyor. Daha da değerlisi bunu istikrarlı sürdürülebilir bir formda yaparak global paha zincirindeki pozisyonunu giderek güçlendiriyor ve pekiştiriyor. Tüm bunları makro ekonomik ve finansal istikrarı güçlendirerek, yüksek katma pahalı yatırımları teşvik eden Türkiye İktisat Modelimizle başarıyoruz” dedi.
Nebati, siyasetlerini global eğilim ve fırsatları da dikkate alarak oluşturduklarını belirterek, teknolojik gelişmeler, dijital dönüşüm, iklim değişikliği ve global ısınmadan bahsetti. Dr. Nebati, “Bu gelişmeler karşısında, gereken tüm adımları atıyor, tarımdan endüstriye, güçten etrafa ve finans bölümüne kadar tüm boyutlarıyla yeşil dönüşümü destekliyoruz. Öteki yandan bu dönüşümün gerekli kıldığı yatırımları finanse etmek, ülkemizdeki yeşil finansman ekosisteminin memleketler arası standartlarla ahengini artırmak üzere gereken tüm aksiyonları alıyoruz” tabirlerini kullandı.
Türkiye ve dünyanın imtihanları: Susuzluk, kuraklık ve göç
Açılış konuşmalarının akabinde bu yıl birinci sefer uygulanan, “Türk Kahvesi Sohbetleri” kapsamında birinci olarak “İklim: Uygarlığın Büyük Sınavı” başlıklı oturum gerçekleştirildi.
TEMA Vakfı Lideri Deniz Ataç’ın sunumunda UNSDSN (BM Sürdürülebilir Tahliller Ağı) Türkiye Koordinatörü Bahar Özay sonuçlarının artık neredeyse her gün hissettiğimiz iklim değişikliğinin tesirlerinin ülkemiz sonlarından nasıl azaltılabileceğini konuştu.
Türkiye’nin ve Akdeniz havzasının iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölgelerden bir tanesi olduğunu hatırlatan Ataç, yapılan modellemelerin ilerleyen yıllarda Türkiye için hiç kolay geçmeyeceğine işaret ettiğini hatırlattı.
Bu doğrultuda susuzluk ve kuraklığın Türkiye’nin en kıymetli gündem unsurlarından biri olduğuna dikkat çeken UNSDSN Türkiye Koordinatörü Bahar Özay, dünyanın da karşılaştığı en değerli risklerden birinin tekrar kuraklık olduğuna dikkat çekti. 2022 Sayılarla Kuraklık Raporu’nu hatırlatan Özay, “Rapor, dünyanın yaşayacağı en değerli riskin kuraklık olduğuna dikkat çekiyor. Kuraklık nedeniyle 250 milyon kişinin göç edeceğini bize bildiriyor. Bu bizim kendimizin, ülke topraklarının yaşayacağı meselelerin üstüne bir de göç sıkıntısıyla uğraşmamız gerekecek” dedi.
Öngörülebilir gelecek belirsizliklere işaret ediyor
“Global Bakış: Dünya ve Türkiye” başlıklı günün birinci oturumunda öncelikle konuk konuşmacı Memleketler arası Finans Enstitüsü Lideri (IIF) Timothy Adams kelam aldı. Güç ve besin fiyatlarındaki artış ile tedarik zincirinde hala süren birtakım sorunlar olduğuna dikkat çeken Adams, “Çin’in kaynaklı üretim ıstırapları da kelam konusu. Son derece sorunlu durumlarla karşı karşıyayız. Düzgün olan gelişmeler var anca, soru işareti sayısı hala epey fazla. Dünya çapında artık daha yavaş büyümeler, daha yüksek fiyatlandırmalar kelam konusu. Ukrayna ve Rusya savaşı da farklı hususları karşımıza çıkarıyor. Dünyadaki buğdayın neredeyse yarısını üreten Ukrayna ve Rusya’nın içinde bulunduğu durum, besin kapasitesi ile ilgili bir öteki sorunu daha önümüze çıkarıyor. Bu da besin fiyatlarının artışını beraberinde getirecek” dedi.
Belirsizlik süreçlerinin devam ettiğine vurgu yapan Adams, “Bu durum da, mevcut durumlar ekseninde en son tüketicinin etkilenmesi ihtimalini artırıyor. Yanı sıra, ithal edilen emtiaya bağlı olan ülkelerin de birçok farklı badire ile karşılaşabileceğini söyleyebiliriz. Öngörülebilir gelecekte bir rahatlama maalesef görülemiyor” dedi.
Forum İstanbul Enstitüsü Onursal Lideri Yavuz Canevi’nin idaresindeki oturumda TÜSİAD YK Üyesi Perihan İnci, Bosphorus Enstitüsü Başkanı Dr. Bahadır Kaleağası, Dünya Bankası Baş Ekonomist ve Beklentiler Kümesi Yöneticisi M. Ayhan Köse, Milletlerarası Siyasi Bilimler Derneği eski Lideri ve Forum İstanbul Onursal Lider Yardımcısı Emeritus Prof. Dr. İlter Turan, “Global Bakış: Dünya ve Türkiye” başlığında aşağıdaki sorulara cevap aradılar:
• Değişen yeni istikrarlar ile globalleşme eğilimi nasıl bir yol izleyecek?
• Global finans dalı enflasyon, faiz oranları, likidite ve riskler açısından nereye gidiyor? Ukrayna-Rusya savaşı bu gelişmelerin gidişatını önemli formda değiştirdi mi?
• “IMF ve Dünya Bankası üzere Bretton Woods kurumlarının tekrar yapılandırılmasına” gereksinim var mı?
• AB-Türkiye bağlarında neredeyiz? Ukrayna-Rusya savaşı bu bağlarda “yeni bir devrin başlangıcı” olabilir mi?
• Savunma, güç, üretim zinciri ve yeşil iktisat alanları ön plana çıkar mı?
• Türk iş dünyası dünyadaki gelişmelere nasıl bakıyor?
Dünya Bankası’ndan krize 170 milyar dolarlık takviye
Birinci olarak kelam alan Dünya Bankası Baş Ekonomist ve Beklentiler Kümesi Yöneticisi M. Ayhan Köse, dünya çapında tesirini gösteren yüksek enflasyon nedeniyle merkez bankalarındaki faiz artışlarına ait hareket ve beklentilere dikkat çekti. Bu durumun, dünya iktisadında 1970’lerde yaşanan stagflasyon riskini yine gündeme getirdiğini hatırlatan Köse, “Büyük bir testten geçiyoruz. Bu testin sonunda 1980’li yılların başındaki üzere bir kriz olmadan dünya iktisadını daha düşük enflasyon, daha yüksek büyüme kulvarına koyabilirsek başarılı olacağız” dedi.
Dünya Bankası’nın geçen vakit içerisinde global değişikliklere ayak uyduran bir kurum olduğuna dikkat çeken Köse, “Dünya Bankası için biz önümüzdeki 15 ayda 170 milyar dolarlık bir paket masanın üzerine koyuyoruz ve bu paketi çok süratli bir halde gereksinimi olan ülkelere yardım biçiminde, düşük faizli borç formunda vereceğiz.” kelamları ile krize karşı atılacak bir başka adımı açıkladı.
İnci, iş dünyasının beklentilerine dikkat çekti
Akabinde kelam alan İnci ise global iktisatta değerli bir döngü değişimi yaşandığını; dijitalleşme, iklim değişikliği ve arz zincirlerinin değişmesinin kelam konusu olduğunu belirtti.
Öncelikle enflasyonla gerçek yollarla çaba ederek sorunu çözüp, akabinde Türkiye’nin global yarışta yerini süratle yine alması gerektiğini belirten İnci, “Ancak, Türk iş dünyası olarak biz her gün yeni bir şeye uyanıyoruz ve çok fazla hakikaten. Küreselin de getirdiği yük, dengelerin değişmesi, sistemde olan gerginlikler…. Bizim işlerimizi daha da, yani içeride birtakım şeyleri, dinamik yönetim etmemiz gerekirken bilhassa ihracat yapan firmalar için hammadde konusu çok önemli boyutta, onları da ele alıp bir yandan onun fiyatlaması; zira orada da fiyatlar çok değişken, orada da enflasyon var. Biraz kıskaca girmiş görünüyoruz” dedi.
“Türkiye’nin yakın geleceği tekrar, 21.Yüzyıl sürümüyle Avrasya’da”
Batı’nın, Avrupa’nın Avrasya’ya açılan bir merkezi olma konumunun Türkiye’yi her alanda başarılı kıldığını, aksinde ise Batı nezdinde zayıfladığını, yakın tarihte bunun tekraren teyit edildiğine dikkat çeken Bosphorus Enstitüsü Lideri Dr. Bahadır Kaleağası, “Şimdi Türkiye’nin de bu algoritmayı tahminen bir 21’inci Yüzyıl sürümüyle tekrardan kurgulaması gereken bir devirdeyiz. Hasebiyle, Türkiye’nin de yakın geleceğini tahminen de yeniden bu denklemde, bu eksen de aramakta çok yanlışsız olabilir.” dedi.
Dr. Kaleağası, Türkiye’nin geleceği açısından Avrupa Birliği’nin başşehri Brüksel’de alınan kararların, Transatlantik yani ABD ile olan bağların, Berlin yani Almanya ile alakaların, Brexit sonrası devrin ile Balkanlar, Karadeniz ve Pekin münasebetlerinin değerli olduğuna vurgu yaptı.
Gelişmiş iktisatların göç ikilemi
Büsbütün siyaseti gözetmeyen ve yalnızca iktisadi mantıkla bir iktisadi karar alınamadığını, bu nedenle de temel problemin siyasal iktisat olduğuna dikkat çeken Emeritus Prof. Dr. İlter Turan, mevcut gelişmeler ekseninde artık en az iki kutuplu bir dünyanın yolunun açıldığına dikkat çekti.
Rusya’nın içinde bulunduğu savaş halinin ülkenin aslında zayıflamış bir ülke olduğunu gösterdiğini, sonuç ne olursa olsun zayıflamış olarak çıkacağını belirten Prof. Dr. Turan, “Göç bir insan gücünün hudutları aşması değil; kültürlerin, inançların, hayat biçimlerinin de sonları zorlaması manasına geliyor. Dünyada rahat yaşamış ülkeler göçmen karşısında kendilerini tehdit edilmiş görüyorlar, bunu sınırlamaya çalışıyorlar. Bir yandan da muhtaçlar. Demografi, birçok gelişmiş ülkedeki doğurganlık ve nüfus artışı oranlarının, refahlarını koruyabilmek için kâfi olmadığını gösteriyor. O nedenle göçe muhtaçlar” kelamları ile gitgide öne çıkan göç hususuyla ilgili yaşanan ikilemi hatırlattı.