İnsanlık olarak ele geçirilmedik bir kesim toprak bırakmamak için inatla gayret ediyor olsak da hala Amerika Birleşik Devletleri üzere medeniyetin geliştiği bir ülkede bile hala yırtıcı topraklar var. Bu yabanî topraklarda yaşayan sayısız hayvandan bir tanesi de binlerce yıl evvel evcilleştirdiğimiz atlardır. Amerika bozkırlarında özgürce gezen atlar Mustang tipi olarak isimlendirilir ve aslında evcil bir çeşitten türeyerek bugüne gelmişlerdir.
Mustang atlar hepimizin bildiği üzere efsane araba Ford Mustang’e de ilham olmuştur. Olağan atlardan daha küçük ancak daha güçlü olan ve sürüler halinde hala binlercesi özgürce dolaşan bu atlar birtakım kanunlara korunmaktadırlar. Evcilleştirilen birtakım Mustang atları binicilik için ya da müsabakalarda kullanılmaktadır. Gelin Amerika yabanî tabiatının vazgeçilmez bir modülü olan Mustang atlar hakkındaki farklı bilgilere biraz daha yakından bakalım.
Mustang atlar hakkında değişik bilgiler:
Vahşi Mustang atları aslında yabanî bir soydan gelmez:
Bugün Amerika Birleşik Devletleri yırtıcı tabiatının ayrılmaz bir kesimi olan Mustang atları aslında kıtanın yerlisi değildir. Kıtanın keşfedilmesinden sonra getirilen İspanyol ve Arap atlarının soyundan türemişlerdir. Yani bugün kıtanın en büyük yırtıcı popülasyonunu oluşturan Mustang atları, aslında Avrupa’dan getirilen evcil atların torunlarıdır. Hatta bu nedenle bir devir istilacı muamelesi bile görmüşlerdir.
ABD hükümeti Mustang atları yırtıcı kategorisinde kıymetlendiriyor:
1971 yılında Yabanî Hür Dolaşan ve Burro Yasası ismi altında çıkarılan bir kanun, Mustang atları yırtıcı olarak kabul etmiş ve onları çiftlik sahiplerinden korumuştur. Mustang atları yakalamak ya da öldürmek ABD maddelerine nazaran kabahattir. Bu durum elbette at nüfusunun giderek artmasına ve tarım topraklarının ziyan görmesine neden olmuştur. Bu nedenle Arazi İdaresi Ofisi, tertipli olarak Mustang atları toplar ve evcilleştirerek çiftçilere verir.
Mustang atların renkleri, uzunlukları ve tartıları hayli değişkendir:
Mustang atlar, dünyada en çeşitli varyasyonların bulunduğu at tipidir. Bir Mustang at 132 ile 162 cm ortasında değişen bir boda ve 317 ile 680 kilogram ortasında bir yüke sahip olabilir. Aklınıza gelen her renkte ve desende Mustang atı ile karşılaşabilirsiniz fakat çoğunlukla boz, benekli, cilt renginde ve grulla ismi verilen bir renk tonunda olurlar. Sistemsiz çiftleştikleri için tüm bu renkler vakit içinde eşsiz varyasyonlar ortaya çıkarır.
Evcil atlara nazaran çok daha güçlü toynakları vardır:
Vahşi Mustang atları, her türlü arazi kaidesine ahenk sağlamak üzere vakit içinde kendilerini geliştirmişler ve rahat yerlerde yaşayan evcil atlara nazaran çok daha güçlü toynaklar edinmişlerdir. Bu toynaklar sayesinde en engebeli toprakta bile günde 32 kilometre uzaklık kat edebilirler. Maddelerle korunmamış olsalar bu özellikleri yüzünden süratle tamamı yakalanır ve evcilleştirilerek kullanılmaya başlardı.
Erkek Mustang atları ortasında kıyasıya bir rekabet vardır:
Mustang atlar da pek çok otçul canlı üzere sürüler halinde yaşar. Mustang atlar ortasında iki tıp sürü vardır; birincisi bir aygırın, birkaç kısrağın ve tayların olduğu sürüdür. İkincisi ise önder aygıra baş tutamayan genç erkek atların olduğu sürüdür. Elbette genç erkekler çiftleşme periyodunda başkan aygıra baş kaldırır ve onunla gayret eder. Lakin vefatına savaşmazlar. Gayret, bir taraf kaybettiğini kabul edip uzaklaşana kadar sürer. Kazanan, kısrakları kapar.
Mustang atlar olağandan çok daha uzun yaşayabilirler:
Evcil bir atın ortalama ömrü en âlâ koşullarda bile 25 – 30 yıl ortasındadır. Yabanî Mustang atlarda bazen bu müddet 40 yıla kadar varabilir. Bunun en büyük nedeni, atların tabiatı gereği doya doya koşmaları gerekmesidir. Gereğince antrenman yapamayan evcil atın ömrü kısalırken Mustang atlar sağlıklıdırlar. Lakin doğal otlar ve çalılarla beslenen Mustang atlar, gerçek ömür şartlarını bulamadıkları vakit 15 – 20 yılda ölebilirler. Bu nedenle kendileri üzere hayat alanları da korunmalıdır.
Herkes bir Mustang cet sahip olamaz:
Amerika Birleşik Devletleri kanunları bu hususta sıkı kurallara sahiptir. Herkes gidip başına nazaran bir Mustang at yakalayamaz. Nüfus denetimi nedeniyle toplanan atlar sahiplendirileceği vakit da oldukça sıkı kurallar vardır. Evvelce 125 dolar veren herkes bir Mustang at sahiplenebiliyordu. 2015 yılından sonra ise bu durum değişti. Mustang at sahiplenecek kişinin 18 yaşından büyük olması, geniş bir otlağa ve ahıra sahip olması, atın taşınması için kurallara uygun bir nakliye aracına sahip olması gerekiyor. Mustang atı sahiplendikten sonra da devlet peşinizi bırakmıyor ve bir yıl sonra gelerek durumu denetim ediyor. Atın sıhhati konusunda tasa edilirse sahiplenen kişinin elinden alınıyor.
Mustang atlar olağandan çok daha az yiyecekle hayatta kalabilirler:
Bir Mustang atı sahiplenseniz ve önüne sınırsız yem ile su verseniz bile onun en yorucu günde yiyeceği azamî ölçü 6 kilo olacaktır. Yabanî tabiatta yaşayan Mustang atlar ise günde sadece 1 – 2 kilogram yiyecek ile hayatta kalabilirler. Üstelik bu kadar az yiyecekle bile sıhhatleri bozulmaz. Bunun en büyük nedeni elbette Mustang at boyutlarının küçük olması fakat hayatta kalma güdüsünün de bu duruma direkt bir tesiri olduğu aşikar.
Mustang atlar her vakit koşmaz:
Mustang atlar son derece karışık bir tiptir. Tıbbın birtakım üyeleri tırıs sarfiyat, kimileri koşar, kimileri ise dörtnala koşar. Her birinin koşu yeteneği benzersizdir lakin koşabiliyor olması, kesinlikle koşacağı manasına gelmiyor. Gariptir, dörtnala değil de sırf kendi temposunda koşan bir Mustang at bazen çok daha süratli olabilir. Bu da büsbütün yırtıcı tabiatta hayatta kalma uğraşı sonucu kazanılmış bir marifettir.
Mustang atların soyunun tükenebileceği düşünülüyor:
Kıtanın batısında yaşayan Mustang atların tehlike altında bir tıp olarak sınıflandırılmasını isteyenler var. Son bilgilere nazaran şu an için Amerika Birleşik Devletleri’nde 50 bin yırtıcı Mustang atı yaşıyor. Yeterli bir sayı üzere görünebilir lakin popülasyonunun giderek düştüğü de gözlemleniyor. Şimdilik Mustang at popülasyonu takip ediliyor ve daha yüksek bir düşüş olursa diye müdahale hazırlıkları yapılıyor.
Amerika bozkırlarında özgürce gezen bir vahşi at tipi olan Mustang atlar hakkındaki değişik bilgilerden bazılarını paylaşarak bu güzelim canlılar hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Dileriz Amerikan yerlilerinin yaşadığı mukadderatı Mustang atlar da yaşamazlar. Niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.