Leyla İLHAN
Online emlak platformlarında yer alan gayrimenkul ilanlarına yönelik düzenleme Resmi Gazete’de 31 Mayıs Salı günü yayımlanıp 1 Haziran itibariyle uygulamaya girdi. Yeni düzenleme ile ilan sitelerinde yer alan taşınır ve taşınmazlara ilişkin tüm bilgiler, 1 aylık dönemlerle Gelir Yönetimi Başkanlığı’na bildirilecek. Uygulamayla uydurma ilan vererek gayrimenkul piyasasında spekülatif gayeli fiyat artışlarının engellenmesi, birebir vakitte vergi kaçağının en aza indirilmesi ve piyasanın şeffafl aştırılması amaçlanıyor. Düzenleme piyasada da tesirini süratli gösterdi. Düzenlemenin Resmi Gazete’de yayımlandığı birinci günde ilan sitelerinde kaldırılan ilan sayısı 2’ye katlanırken, silinen ilanların devamında da artarak sürdüğü belirtiliyor. Sistemin konutlarda oluşan köpük fiyatları bir nebze olsa da düşüreceği, lakin arz eksikliğinden ötürü enflasyon oranında artışların ise süreceği söz ediliyor. Bununla birlikte bölüm firmaları, silinen ilanların Facebook ve Twitter üzere denetlenemeyen toplumsal medya alanlarına ya da online olmayan platformlara kaymasından telaşlı.
Kontroller mal sahipleri ve emlak ofislerine olacak
Uygulamayla ilgili kıymetlendirme yapan Emlakjet Genel Müdürü Tolga İdikat, “Şu anda intibak devrindeyiz. Geçersiz ilanlar konusunda hem Gelir Yönetimi hem de Ticaret Bakanlığı’na çok fazla şikayet gittiğine dair duyumlar oluyordu. Piyasada fiyatları üst çekmek için bu tip ilanlar yayımlanıyor. Aslında gayrimenkul biraz emsale nazaran gidiyor. Bölgedeki fiyatları gören mal sahipleri fiyatları artırıyor ve yapay bir enflasyon oluşuyor. Bu nedenle bu türlü bir karar alınmış olabilir” dedi. Ayrıyeten kayıtdışı ekonomiyi engelleyerek vergi kaybını minimuma indirmenin hedefl endiğini anlatan İdikat, “Uygulama kapsamında ilan siteleri, artık Gelir İdaresi’nin Bilgi Transfer Sistemi’ne ilan sahibinin kimlik bilgileri, onu yayımlayan emlak firmasının kimlik bilgileri, ticaretle ilgili bilgileri, ilgili taşınmaz adresin ve rastgele bir ilan yayından kalktığında neden kalktığıyla ilgili bilgileri aylık olarak tertipli verecek” dedi.
“Uygulama açısından riskler var”
Gayrimenkul bölümünün en büyük sorununun dataların şeffaf olmaması olduğunu lisana getiren İdikat, “Bir gayrimenkulün belediyede rayici farklı, tapuda pahası farklı, listelenen pahası farklı. Bu da rastgele bir uygulamanın önünde mahzur teşkil ediyor. Münasebetiyle düzenlemeye niyet olarak müspet bakıyorum. Lakin uygulanabilirlik açısından riskler var. Konuştuğumuz kimi emlakçılar, ‘O vakit ben de ilan sitelerinde yayınlamam. WhatsApp kümelerinde, Facebook, Instagram üzere platformlarda yayınlarım’ diyorlar. O vakit bu dataları alamazlar. O mecralara yönelim de Türkiye’nin lokal teşebbüslerinden paranın o tarafa kayması üzere bir risk oluşturabilir” yorumunda bulundu.
“Denetimi zor”
Bu işin kontrol tarafının da güç olacağını lisana getiren Tolga İdikat, “Sadece bizim sitemizde 100 bin ilan giriyor, 100 bin ilan çıkıyor. Bunları kim arayacak, kim denetleyecek? Bu açıdan pratikte biraz sıkıntı olacak” dedi. Olağanda her gün 3 bine yakın ilanın siteden kalktığını belirten İdikat, “Kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı birinci gün 7.500, ikinci gün 8.000 ilan silindi. Demek ki bir küme huzursuz oldu ve düzenleme birinci basamakta gayesine ulaşmış oldu” diye yorumladı.
“Cezadan bahsedilmiyor”
Sistemde şu anda bir cezadan bahsedilmediğini söyleyen İdikat, “Örneğin 1 milyon liraya satışa çıkardık. Sonra ilan kaldırıldı. Yalnızca ‘Niye kaldırıldı?’ diye soracaklar. Lakin kişi kaç TL’den satıldığını beyan etmek zorunda kalacak. Burada bir ceza durumu yok. Sahiden var olmayan ilanları yakalamayı amaçlıyorlar. İşini yanlışsız yapanlara yönelik bir süreç beklemiyorum” dedi. Ayrıyeten düşük fiyattan fazla çok değerliye satanlarda sorun oluşmasını beklediklerini söz eden İdikat, şunları söyledi: “Ceza düzeneği hâlâ net değil. Gelir Yönetimi bunu takip edecek. Maksat gerçek dataların sisteme girilmesi ve kayıtdışılığın engellenmesi.”
“Fiyatları yükseltir”
Bu uygulamanın, ilan sitelerini daha disiplinli ve denetim edilebilir halde iş yapmaya zorlayacağını kaydeden TURYAP Genel Müdürü Kemal Karadağ, “Uygulama kapsamında artık yalnızca gerçek manada mukavelesi yapılan ilanlar girecek. Bu yönetmeliğin temel maksadı emlak alım satım ile ilgili kaçağı önlemek. Hasebiyle uygulama ile spesifik olarak emlak firmalarından fazla, temel aranılan şey emlak alım satımında oluşan emlak vergisinin gerçek verilmesini sağlamak. Zira beşerler tapuda gerçek fiyatını düşük gösterebiliyorlar. Bankadan 1 milyon TL kredi çekip, konutun fiyatını 500 bin TL gösterebiliyorlar. Neden bu kadar kredi çekip bu türlü yapanlara yönelik geçtiğimiz periyotta çıkan kanunla geriye dönük cezalar kesildi. Bu düzenlemede de gayenin birebir olduğunu düşünüyorum” diye konuştu. Uygulamanın fiyatlar üzerindeki tesiri hakkında da konuşan Karadağ, “Bence fiyatları çıkarır. Zira uygulama en çok mülk sahiplerini etkileyecek. Zira tapu harcının bir kısmını mülk sahibi de ödüyor. Ayrıyeten bir konut 5 yıl içinde satıldığında oluşan bedel artışından ötürü mülk sahibi emlak yarar vergisi ödüyor. Münasebetiyle paha ne kadar düşükse o kadar az ödüyor. Artık gerçek fiyatlar olunca mülk sahibi bu farkı birinden çıkarmak zorunda kalacaktır. Genele yayılmasa da bu biçim artışları da duyacağız. Bu nedenle kısa vadede fiyatları yükselteceğini düşünüyorum” dedi. Birebir vakitte sitelere ilan vermeden satma yoluna gidileceğini de kaydeden Karadağ, “Bu durum emlak firmalarına kısa vadede yarar sağlayacak. Ya da ilan sitelerinde düşük fiyat verip, ikili görüşmelerde bunu artırma yoluna gidebilirler. Fakat birkaç yıl içinde vadede ise fiyat neyse o verilecek. Zira sistemin bütün açıkları kapatılacak” yorumunu yaptı.
Fahiş fiyatı engelleyecek
Kesimde oluşan yüksek fiyatlara rağmen, hükümetin online emlak portallarına satılık ve kiralık ilanlarını Gelir İdaresi’ne bildirme zorunluğu getirdiğini aktaran Zingat.com Satış Yöneticisi Eser Karaismailoğlu, çalışmayla hükümetin fahiş fiyatların önüne geçmeyi hedefl ediğini kaydetti. Aslında 9 Mayıs’ta açıklanan düşük faizli konut kredi paketinden sonra Gelir Yönetimi Başkanlığına aslında günlük bazda raporlama yapmaya başladıklarını söyleyen Karaismailoğlu, “Şimdi regüle hale getirildi. En büyük yararı gerçeği yansıtmayan ‘fake’ ilanların olmaması olacak. İlanda olanlar mülk sahibinin müsaadesi ve onayı ile olacak. Biz de artık her ayın son günü bunu Gelir İdaresi’ne bildirmiş olacağız” dedi. Düzenleme ile birlikte online emlak sitelerinde günlük kapanan ilan sayısının iki katına çıktığını söyleyen Karaismailoğlu, karar kısa vadede ilan sayısının yüzde 20 azalmasına neden olacağını, bu ilanların toplumsal medya kurumlarına alanlarına kayacağını söyledi. Düzenlemenin fiyatları denetim altına alacağını öngördüklerini aktaran Karaismailoğlu, “Fiyatlar orta ve uzun vadede aşağı istikametli hareket edebilir. Talebin daraldığı bir ortamda fiyatlar yukarda kalıyorsa aslında iner. Arzda derinleşme olmadıkça kısa vadede fiyat artışı öngörmüyoruz” diye konuştu.
Daha geniş bir müddete muhtaçlık var
Tapu.com kurucu ortağı Emre Erşahin, “Tebliğ, internet ortamında yayınlanan taşınır ve taşınmaz ilanlarının yarattığı kayıt dışı ekonomiyi önleyecek olması manasında kıymetli bir adım” diye yorumladı. Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Lideri Hakan Akdoğan “İlgili bildirinin emeli genel olarak temelsiz ilanların ortadan kaldırılması ve fahiş fiyat artışının engellenmesine yönelik. Emlak işletmeleri bildirimde geçen aracı hizmet sağlayıcısı olmayıp, ilan veren bireyler kararında görünüyor. Şayet emlak işletmesinin farklı bir web sitesi de var ve ilanları bu site üzerinden yayımlıyor ise bildirimdeki yer sağlayıcı olarak da kıymetlendirilebilir. Düzenleme ile yer sağlayıcıları, yani portallar üzerinden ilan verenler, verdikleri ilanlara yönelik olarak mülkiyet sahibine ait bilgilerin de bildirmek zorunda olacak. Emlak işletmelerinin kendi firmalarına ilişkin web siteleri varsa, alt yapısını bu düzenlemeye uygun hale getirmeleri gerekecek. Kelam konusu uygulama ile düzmece ilanların, yetkisi olmadan ilan girişi yapan uydurma aracıların engellenmesi hedeflenmekte” sözlerini kullandı.
