Aysel YÜCEL
Cumhurbaşkanı kararı ile kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren kamu kurumu ve özel kuruluşlar tarafından elde edilen hasılattan alınacak kamu hissesinde üç kata varan artış yapılması, bölümde kaygı yarattı. DÜNYA’ya konuşan dal temsilcileri, bu kararın kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren firmaları ve teşkilatları zorlayacağına dikkat çekerek, yaklaşık 20 yıldır değişiklik yapılmayan hizmet tarifelerinin hemen güncellenmesi gerektiğini söz etti.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde 2018 yılına kadar aylık cirodan yüzde 3 kamu hissesi alınıyordu. Bu kamu hissesi 2018 yılında yüzde 10’a çıkartılmıştı. 28 Haziran 2022 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı doğrultusunda, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren kamu kurumu ve özel kuruluşlar tarafından elde edilen aylık gayrisafi hasılattan alınan kamu hisseleri tekrar belirlendi. Bölge liman başkanlıklarına nazaran farklılık göstermekle birlikte bu hisse değerli oranda artırıldı. Buna nazaran; Aliağa, Ambarlı, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin üzere büyük bölge liman başkanlıkları merkez idari alanında verilen kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinden alınan gayrisafi hasılattan alınacak kamu hissesi yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarıldı. Bu bölgelerde 90’dan fazla liman bulunuyor ve toplam kapasitede en yüksek hissesi alıyor.
Diğer yandan, Bandırma, Ceyhan, İzmir, Samsun, Tekirdağ, Tuzla ve Yalova bölge liman başkanlıkları merkez idari alanında verilen kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinden alınan gayrisafi hasılattan alınacak kamu hissesi yüzde 25; Antalya, Çanakkale, İstanbul, Karadeniz Ereğli ve Zonguldak Bölge Liman Başkanlıkları merkez idari sahasındakiler ile Karabiga ve Taşucu liman başkanlıkları idari sahasındakiler için yüzde 20 olarak belirlendi. Fazla etkin olmayan, hudutlu sayıda geminin uğrak yaptığı az sayıdaki bölge liman başkanlıkları yahut liman başkanlıkları idari alanında hizmet verenler için bu oran yüzde 10’da kaldı. Türk boğazlarından geçiş yapan gemilere verilen kılavuz ve römorkörcülük hizmetlerinden elde edilen aylık gayrisafî hasılattan alınacak kamu hissesi yüzde 20’ye çıkarıldı.
“Güncelleme kamu gelirini ve hizmet ihracatını da artırır”
Sektör temsilcilerine nazaran, akaryakıt başta olmak üzere maliyet artışları göz önüne alındığında yapılan değişiklik birçok firmayı zorla sokacak. Bilhassa küçük firmaların bu noktada büyük badire yaşayacağı lisana getiriliyor. İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Lider Yardımcısı Recep Düzgit, bahisle ilgili DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, en değerli hususlardan birinin kamunun ziyanına hizmet vermemesi olduğunu söz ederek, şunları söyledi: “Maliyetler her alanda artıyor. Yakıt maliyetlerindeki rekor artışların yanı sıra römorkörün yatırım maliyetinde de inanılmaz artış var. Her şeyin fiyatı artıyor. Yalnızca tarifl erde artış yok. Bu hususta kamu, kesim paydaşlarının da görüşlerini alarak yeni kararlar almalı. Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti daha çok yabancı gemilere veriliyor. Münasebetiyle tarifl erde artış, yabancı gemiler için küçük bir meblağ lakin yapılacak güncelleme ile hem kamu geliri artacak hem de hizmet ihracatı.” Düzgit, tarifeler güncellenirken Türk bayraklı gemilere ise indirim yapılması gerektiğini söyledi.
Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği (TKKD) Lideri Kaptan Memnun Dündar, bu kararın kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren firmaları ve teşkilatları zorlayacağına dikkat çekti. Bu noktada hizmet tarifelerinin de güncellenmesi gerektiğini söz eden Dündar, “Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinin kalitesini muhafazası ve sürdürülebilir olması için tarifelerde düzenleme ve güncellemeye gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Öteki yandan, gross ton sınırlamasının da gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıyeten, tehlikeli yük taşınmasıyla ilgili olarak tarifelerin güncellenmeli. iğer yandan uzun yıllardır sabit kalan tarifelerin güncellenmesinde dolardaki enflasyon kayıplarının da göz önünde bulundurulması gerekiyor” diye konuştu. Mevcut mevzuata nazaran, hizmet verilen gemilerde en yüksek tarife 80 bin gross ton gemi üzerinden hesaplanıyor. Fakat gemi boyutları bu müddet içerinde çok büyüdüğü için, tarifelerde bu bahsin gerektiği belirtiliyor.
“ÜCRETLER EN AZ YÜZDE 50 ARTIRILMALI”
Deniz Emniyet Derneği (DEDER) Lideri Kaptan Cahit İstikbal, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde aylık cirodan alınan kamu hissesinin yüzde 30’a kadar çıkarılmasının tarifelerde güncelleme yapılması gereksinimi doğurduğunu belirterek, şu açıklamayı yaptı: “Devlet kamu hissesini elbette ki bu formda artırabilir. Bu noktada olağandışı bir konu yok. Lakin şu hususa vurgu yapmak isterim ki, kılavuzluk hizmet tarifelerinde son 20 yıldır rastgele bir artış yaşanmadı. Tarifeler sabit kalırken, gelirler üzerinde yüzde 30 bir kamu hissesi olarak bir düzenlemeye gidildi. Bunun yanında natürel ki dolar üzerinden bir enfl asyon da kelam konusu. Dolar enfl asyonu olarak da gerçek olarak kılavuzluk ve römorkörcülük hizmet getirileri yarı yarıya düştü. Buna rağmen navlunlar ise çılgınca yükseldi. Yüzde 300’lük navlun artışından bahsediliyor. Navlunun uzun mühlet yüksek düzeyini koruyacağı öngörülüyor. Dolaysıyla pak bir ortamda kılavuzluk ve römrorkörcülük hizmet kuruluşlarının da tarifelerinin tekrar düzenlenmesi, denizcilik bölümünde emniyetin sürdürülebilirliği açısından kıymetli. Hizmet bedeli tarifelerinde artışın en az yüzde 50’ler civarda olmasının yerinde olacağını düşünüyorum.
BÖLGE LİMAN BAŞKANLIKLARINA NAZARAN YENİ KAMU HİSSESİ ORANI
● Aliağa, Ambarlı, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin: %30
● Bandırma, Ceyhan, İzmir, Samsun, Tekirdağ, Tuzla ve Yalova: %25
● Antalya, Çanakkale, İstanbul, Karadeniz Ereğli ve Zonguldak: %20
● Öbür bölge liman başkanlıkları yahut liman başkanlıkları idari sahasındakiler: %10
● İstanbul Boğazı: %20