Türkiye İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından hazırlanan Ağustos 2022 Dal Raporu inşaat işlerinde erken yavaşlama sinyali verdi.
İnşaatta haziran ve temmuz aylarında sonlu artışlar gösteren yeni iş siparişleri, ağustosta bir evvelki aya nazaran 0,1 puan azaldı. Alınan siparişler, yılın başlangıç düzeyinin epeyce üzerinde bulunmakla birlikte yüksek mevsimselliğe karşın yeni alınan işlerde gerileme erken başladı.
Söz konusu erken gerileme, yeni inşaat başlangıçları için olumsuz işaret olarak değerlendirilirken, yılın geri kalanında alınacak yeni iş siparişlerine bağlı olarak, inşaat işlerinde sonbahardan itibaren erken bir yavaşlama mümkünlüğünü artırıyor.
Son 4 çeyrekte küçülme
İMSAD raporuna nazaran; inşaat kesiminin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 10,9 daraldı ve inşaat bölümü ile ekonomik büyüme ortasındaki ayrışmanın arttı.
Diğer iktisadi faaliyetlerdeki büyümeye rağmen inşaat kesimi ikinci çeyrekte de küçülerek geçen yılın birebir devrine nazaran daraldı. Yılın birinci çeyreğinde yüzde 7,2 olan daralma, yüzde 7,7 olarak güncellendi. Böylelikle inşaat bölümünde 2021 yılının üçüncü çeyreğinden başlayarak son dört çeyreğinde küçülme kaydedildi.
2020 yılından itibaren inşaat ve konut dalına verilen dayanaklara karşın bölümde kalıcı bir büyüme süreci oluşmadı.
İnşaat Bölümü İnanç Endeksi’nde ise sonlu ve kademeli yükseliş, ağustosta yerini düşüşe bırakarak 0,5 puan geriledi.
Mevsimsellik, mevcut işlerin seyri ve alınan yeni siparişlerin ölçüsü üzere dalın iç dinamiklerinin yanı sıra farklı birçok ögeden etkilenen endeksi, bu devirde finansmana erişimdeki zorluklar da sınırlamaya başladı.
Mevcut inşaat işleri azaldı
İnşaat dalında mevsimsellik ile artış eğilimine giren mevcut işler düzeyinde beş ay aralıksız süren büyüme trendi, ağustosta bir evvelki aya nazaran 1,7 puanlık kayıpla sona erdi.
Bu devirde mevsimsellik çabucak hemen tüm bölgelerde olumlu tesirini göstermekle bir arada tamamlanan işler yerine başlayan yeni inşaatlar, ağustos ayındaki düşüşü engellemek için kâfi olmadı.
Haziran ve temmuz aylarında sonlu artışlar gösteren yeni iş siparişleri, ağustos ayında bir evvelki aya nazaran 0,1 puan azaldı. Alınan siparişler, yılın başlangıç düzeyinin hayli üzerinde bulunmakla birlikte yüksek mevsimselliğe karşın yeni alınan işlerde gerileme erken başladı.
Bu erken gerileme, yeni inşaat başlangıçları için olumsuz işaret olarak değerlendirilirken, yılın geri kalanında alınacak yeni iş siparişlerine bağlı olarak, inşaat işlerinde sonbahardan itibaren erken bir yavaşlama mümkünlüğünü artırıyor.
Yılın ikinci çeyrek periyodunda alınan yapı ruhsatlarında da gerileme sürdü. Mevcut ekonomik şartlar altında yeni inşaat işleri iştahı zayıf kalırken, alınan yapı ruhsatları alan olarak geçen yılın birebir devirlerine nazaran yüzde 7,8’lik kayıpla 29,33 milyon metrekareye düştü.
Bu periyotta alınan yapı ruhsatlarında daire sayısı yüzde 15,3 azalarak 133 bin 424 adet olarak gerçekleşti. Konut ruhsatlarında ise yüksek oranda gerileme kaydedildi.
Alınan yapı müsaadeleri yılın ikinci çeyrek periyodunda yüzde 20,1 artış kaydetti. Böylelikle iki çeyrek üst üste daralan yapı müsaadeleri yine yükselişe geçerek ikinci çeyrekte 29,19 milyon metrekareye ulaştı.
Alınan yapı müsaadeleri daire sayısı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 22,5 artışla 148 bin 207 olarak gerçekleşti. Biten işlere bağlı olarak arzlar yükselirken yeni konut arzında ikinci çeyrekte hareketlenme yaşandı.
Üretim değişmedi
İnşaat gereçleri sanayi üretimi 2022 yılı birinci çeyrekte yüzde 4,4 arttı. İkinci çeyreğin birinci ayı olan nisanda yüzde 2,8, mayıs ayında ise yüzde 3,5 büyüme kaydeden inşaat gereçleri sanayi üretimi, haziranda değişim göstermeyerek ivmesini kaybetti.
Böylece yılın birinci altı aylık periyodunda üretim artışı geçen yılın birinci altı ayına nazaran yüzde 2,9 büyüdü. İnşaat materyallerine yönelik iç talep haziran ayında zayıflarken dış talepte de yavaşlama belirginleşmeye başladı.
Yılın birinci altı ayında 12 alt bölümde üretim geçen yıla nazaran artarken, 10 alt bölümde üretim geriledi.
2022 yılının birinci altı ayında en yüksek üretim artışı yüzde 32,6 ile seramik kaplama materyalleri, yüzde 23,1 ile birleştirilmiş parke ve yer döşemeleri, yüzde 21,4 ile plastik inşaat gereçleri ve yüzde 20,9 ile seramik sıhhat gereçlerinde gerçekleşti.
Düz cam ve yalıtım camı üretimi yüzde 16,6, demir çelikten çubuk ve profiller üretimi yüzde 14,2 yükseldi.
Buna rağmen yılın birinci altı aylık periyodunda tuğla ve kiremit üretiminde yüzde 17,5, demir çelik radyatörler üretiminde yüzde 13,6, çimento ve betondan eşyalar üretiminde ise yüzde 5,9 gerileme yaşandı.