Milattan evvel 10 binli yıllarda Mezopotamya’da kurulan birinci kent devletlerinden sonra medeniyet süratle yayılmış ve Escort Altındağ komşu coğrafyalarda da karşımıza çıkmaya başlamıştır Bugün yaşadığımız topraklar olan Anadolu da kurulan en eski ve değerli medeniyetlerden bir tanesi ise Hititlerdir Hititler kısa müddet içerisinde bölgenin hükümran gücü haline Altındağ escort gelmiş ve bu gücü Hitit kanunları ile garanti altına almışlardır
Eski hukuk kuralları denilince pek çok kişinin aklına Hammurabi kanunları gelir Evet lakin Hitit kanunları ile bu cins bilinen kanunları Altındağ escort bayan kıyasladığımız vakit karşımıza çok daha insancıl bir tablo çıkıyor Günümüzden binlerce yıl evvel yazılmış olmalarına karşın kısasa kısas üzere sert cezalar uygulamamışlar ve kölelere bile kıymetli haklar vermişlerdir Gelin Hitit kanunları nelerdir yakından bakalım ve unsurları üzerinden öne çıkan özelliklerini görelim
İçindekiler
Temelden başlayalım Hitit kanunları nedir
Milattan evvel 1600 lü yıllarda kurulmuş ve dağıldığı milattan evvel 1178 yılına kadar kurulduğu Anadolu da faal bir güç olmuş Hititler medeniyeti tarafından oluşturulmuş olan kurallar bütünü Hitit kanunları olarak isimlendirilir Milattan evvel 1650 li yıllarda yapıldığı düşünülen Hitit kanunları kral I Hattuşili devrinde hazırlanmıştır
Hititler de kral birebir vakitte başkomutan başyargıç ve başrahip olarak kabul ediliyordu Pankuş ismi verilen bir soylular meclisi tarafından onaylansa bile kralın geniş bir yetki alanı vardı Tüm bunlara karşın kil tabletlere çivi yazısı ile kazınmış günümüze gelen haliyle 292 kanun üzerinden hukuk kurallarının belirlenmiş olması son derece değerlidir
Hitit kanunları nasıl ortaya çıkmıştır
Anadolu nun komşu bölgesi olan Mezopotamya da birinci kent devletleri kurulmuş ve medeniyet şekillenmiştir Toplumsal tertibi sağlamak için de pek çok yazılı ve yazısız kurallar hazırlanarak hukukun temelleri atılmıştır Medeniyeti kurdukları sırada ister istemez tüm bunlardan etkilenen Hititler de toplumsal nizamı sağlamak ismine bir dizi kural hazırlamışlardır
Hititlerin Mezopotamya medeniyetlerindeki hukuk kurallarından etkilendikleri bir gerçek Fakat asla bunları alıp da teğe bir uygulamaya çalışmamışlardır Halkın toplumsal yapısını ön planda tutarak kendilerine özel kurallar belirlemişlerdir Anadolu halkına özel olarak hazırlandığı için Mezopotamya halklarını zar sıkıntı denetim altında tutan mevt cezaları kullanılmamış yerine para ya da dayak cezası uygun görülmüştür
Hitit kanunları nelerdir Unsurlarına bakalım
- Kadın ve erkek evlenip çocuk yaptıktan sonra boşanırlarsa mesken ikiye bölünür bayan bir çocuğu erkek ise öbür çocukları alır
- Cinayetin cezası ölümdür
- Kavga sırasında insan öldüren bedel olarak dört baş insan verir
- Esir öldüren bedel olarak iki baş insan verir
- Öküz çalıp kesen beş öküz kuzu çalıp kesen dört kuzu keçi çalıp kesen dört keçi bedel öder
- Meyve bahçesinde yangın çıkaran yeni ağaç diker ağaç başına altı gümüş öder
- Hırsızlık yapan dayak yer ve çaldığı malın üç katı gümüş öder
- Tarla yakan kişi tarlasını yaktığı şahsa köle olarak verilir
- Büyücülük yapan öldürülür ya da sürgün edilir
- Kralın kararına karşı gelen kişinin meskeni harap edilir
- Hititli bir tüccarı öldüren kişi 100 gümüş bedel öder
Kil tabletler üzerine çivi yazısı ile kazınan Hitit kanunlarından günümüzde kadar gelen 292 adedinden en kıymetlileri bu formda Bunları ve öbür kanunları incelediğimiz vakit cinayet ve din olayları dışında kolay kolay vefat cezası verilmediği görüyoruz Bu açıdan baktığımız vakit devri için Hitit kanunlarının son derece insancıl olduğunu söylemek mümkün
Hitit kanunlarının özellikleri nelerdir
Hitit kanunları milattan evvel 17 yüzyılda yazıldığı için periyodun kurallarına nazaran ve misal ya da evvelki devirdeki kuralları göz önüne alarak pahalandırmak gerekiyor Dönemin kaidelerine nazaran Hitit kanunları epey insancıl kurallara sahip Kısasa kısas yolu üzere sert cezalar yerine ödeme yapılması o devri için büyük bir ıslahat Elbette o devir kölelik var ve baş sayısı olarak hesaplanan köle beşerler da mal kabul ediliyor
Elbette binlerce yıl öncenin kanunları olduğu için erkek bayandan üstün tutuluyor lakin tekrar de kanunlarda bayanın ismi geçmesi ve boşanma üzere durumlarda bayanın hem bir çocuğu hem de malın yarısını alabilmesi demek uygar kanunun temellerinin atılmış olması manasına gelir
Hitit kanunlarında en dikkat çeken husus ise köle hakları Köleler sahibinin malı olsa bile insan oldukları unutulmamış ve mülk edinebilmeleri karşılığını ödeyerek özgür kalabilmeleri ve başlık parasını vererek hür bir bayanla evlenebilmeleri bile sağlanmıştır Başka bir enteresan nokta ise hayvanlara ve tabiata karşı da kollayıcı tedbirler alınmış olması
Kölelik 20 yüzyılda çözülmüş bayan hakları ise bugün bile tam olarak çözülmemiş sıkıntılar oldukları için bu iki mevzudan bağımsız değerlendirdiğimiz vakit Hitit kanunlarında yer alan kural ve cezaların son derece insancıl olduğunu söylemek mümkün Kaldı ki o periyotta ölüm cezasının en yaygın ceza yolu olduğunu düşünürsek bunun yerine fidye ödenmesi bile ilerici bir adım olarak kabul edilebilir
Sonuç Hitit kanunları neden değerli
Medeniyetin temellerini atan Mezopotamya daki birinci kent devletleri tarafından uygulanan kanunlar ve belirlenen kurallar hukukun başlangıcı olmuş ve bu yapının temellerini atmıştır Fakat bunların büyük kısmında uygulanan ceza kısasa kısas üzere son derece sert tekniklerden oluşuyordu Elbette devrin koşulları mucibince toplumsal bir barış sistemi oluşturmak yerine yöneticilerin isteklerinin şartsız koşulsuz yerine getirilmesini hedefliyorlardı
Hukukun temeli bu kanunlar olsa bile günümüz hukukuna kadar devam eden sürecin en kıymetli adımlarından bir tanesi Hitit kanunları olmuştur Yaklaşık 500 yıl boyunca uygulanmış olan bu kanunlar günümüz hukukundaki toplumsal yapının değeri unsurunun birinci kere uygulanmasıdır Örneğin tüm dünyada insan öldürmek hatadır lakin ülkenin toplumsal yapısına nazaran ceza kaideleri değişir İşte Hitit kanunları da böyledir
Hitit kanunlarını incelediğimiz vakit mevt kavramının Hitit halkında da günümüzdeki üzere olduğunu söyleyebiliyoruz Ölüm cezası kolay kolay verilmiyor ve cinayet hatası çok büyük bir kabahat olarak görüldüğü için mevtle cezalandırılıyor O periyoda nazaran düşündüğümüz vakit bayanlara ve kölelere haklar verilmesi hayvanların ve tabiatın bir nebze de olsa korunuyor olması Hitit kanunlarının dikkat çeken özellikleri ortasında
Anadolu da kurulmuş en eski ve en kıymetli medeniyetlerden bir tanesi olan Hititler de kullanılan Hitit kanunları nelerdir sorusunu hususları ve özellikleri üzerinden tüm ayrıntılarıyla yanıtladık Mevzu hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz