Sık sık olmasa bile güzel hissettiğimiz vakitlerde da doktorunuzun önerdiği aralıklarda kan analizi yaptırmalı ve bedeninizde neler olup bittiğini öğrenmelisiniz. Zira kan testi sonuçlarında görülen her bir paha, aslında bedenimizdeki bir organın sıhhati ya da genel işleyiş hakkında bilgi verir. Örneğin HCT kısaltması ile bilinen hematokrit, kanınızdaki kırmızı kan hücrelerinin oranınıölçerek oksijen transferinin ne durumda olduğunu gösterir.
Derin bir nefes aldığımız vakit akciğerimize dolan hava yani oksijen, kanımızda bulunan kırmızı kan hücreleri yani alyuvarlar sayesinde bedenimizin öbür tüm noktalarına aktarılır. İşte HCT tam olarak bu alyuvarların oranını ve hasebiyle oksijen transferini gösterir. Ülkü oranlarda olmayan HCT bedeli riskli olabilir. Gelin HCT nedir, düşüklüğü ve yüksekliği ne manaya gelir gibi merak edilen soruları tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
İçindekiler
Temelden başlayalım, hematokrit HCT nedir?
Ağzımızdan ya da burnumuzdan aldığımız nefes ile akciğerimize giren havanın içindeki hayati değere sahip oksijen, kanımızda en yüksek sayıda bulunan hücre olan alyuvarlar yani kırmızı kan hücreleri tarafından başka organlara ve bedenimizin geri kalanına aktarılır. Bu kırmızı kan hücrelerine eritrosit ve RBC de denilmektedir. Alyuvarlar tıpkı vakitte atık karbondioksiti taşıyarak dışarı atılmasını da sağlarlar.
İşte bedenimizin temel oksijen gereksinimini karşılaşmaktaki en kıymetli misyona sahip kırmızı kan hücrelerinin oranı hematokrit ya da kısaca HCT bedeli olarak gösterilir. HCT, alyuvar oranının dolanımdaki kana oranını söz eden bir kıymettir. Örneğin 100 ml kanda 35 ml kırmızı kan hücresi varsa HCT bedeli yüzde 35 olarak gösterilir.
İdeal HCT bedeli kaç olmalı?
- Yenidoğan bebeklerde yüzde 55 ile yüzde 68 arasında
- Yetişkin erkeklerde yüzde 42 ile yüzde 54 arasında
- Yetişkin bayanlarda yüzde 38 ile yüzde 46 arasında
Kişiden bireye ve sahip olunan hastalıklara ya da özel durumlara nazaran değişse de yenidoğan bebeklerde, erkeklerde ve bayanlarda ülkü HCT bedeli bu formdadır. Yenidoğan bebeklerde yüksek olan HCT pahası zaman içinde olağan kıymetlere inecektir. Birden fazla vakit HCT pahası erkeklerde daha yüksek olarak ölçülür lakin bu durumun farklı nedenlere bağlı istisnaları görülebilir.
HCT düşüklüğü neden olur, ne manaya gelir?
- Kan kanseri
- Anemi türleri
- Dalak büyümesi
- Tiroid bozuklukları
- Böbrek işlevlerini etkileyen hastalıklar
- Gebelik
- Hemoliz
- Damar yaralanmaları
- Demir eksikliği
- Bakır eksikliği
- Folik asit eksikliği
- B6 eksikliği
- B12 eksikliği
Eğer yapılan kan analizi sonuçlarında HCT bedeliniz ülkü aralığın altında bir bedele sahipse bu durum HCT düşüklüğü olarak isimlendirilir. Bunun manası, vücudunuzun her yerine kâfi ölçüde oksijen taşınmıyor demektir. Pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıksa da temelde bedenin kırmızı kan hücresi üretemediği ya da kaybettiği durumlarda görülmektedir.
HCT düşüklüğü belirtileri:
- Sürekli halsiz, bitkin, yorgun hissetme
- Ciltte solgunluk
- Saç dökülmesi
- Nefes darlığı
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Kalp atışlarında düzensizlik
- Huzursuz ruh hali
- Uykusuzluk
Kişiden şahsa ve sahip olunan hastalığa nazaran değişiklik gösterse de HCT düşüklüğü yaşayan bir bireyde bu belirtilerden biri ya da birkaç tanesi bir ortada görülebilir.
HCT düşüklüğüne ne düzgün gelir?
- Kırmızı et
- Balık
- Yumurta
- Süt ve süt ürünler
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Folik asit istikametinden varlıklı gıdalar
- Demir istikametinden varlıklı gıdalar
- B12 tarafından güçlü gıdalar
- Düzenli egzersiz
- Düzenli uyku
HCT düşüklüğü durumunun nedeni bir hastalık değil de süreksiz bir durum ya da ömür şekliniz ise bu besinleri tüketerek sıhhatinizi olumlu tarafta etkileyebilirsiniz. Durumunuza nazaran doktorunuz besin desteği verebilir ya da kan nakli yapılmasını uygun görebilir.
HCT yüksekliği neden olur, ne manaya gelir?
- Yüksek rakımlı bir bölgede yaşamak.
- Kalp hastalıkları
- Damar hastalıkları
- Sigara içmek
- Böbrek işlevlerini etkileyen hastalıklar
- Uyku apnesi
- Çok susuz kalmak
- Ağır idman yapmak
- Karbonmonoksit zehirlenmesi
- Kortizon ilaçları
- Doping kullanımı
Eğer yapılan kan analizi sonuçlarında HCT bedeliniz ülkü aralığın üstünde bir bedele sahipse bu durum HCT yüksekliği olarak isimlendirilir. Bunun manası, bedeninizin oksijen – karbondioksit istikrarını sağlayamadığı için normalden daha fazla kırmızı kan hücresi üretmesidir. Yani HCT yüksekliği durumunda beden gereğince oksijen alamamaktadır.
HCT yüksekliği belirtileri:
- Eklem ağrıları
- Göğüs ağrısı
- Avuç içlerinde hassaslık
- Karın ağrısı
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Uykusuzluk
- Kulak çınlaması
- Normal dışı kaşınmalar
Kişiden bireye ve sahip olunan hastalığa nazaran değişiklik gösterse de HCT yüksekliği yaşayan bir bireyde bu belirtilerden biri ya da birkaç tanesi bir ortada görülebilir.
HCT yüksekliğine ne uygun gelir?
- Demir içeren besinlerden uzak durun
- Kan üretimini arttıran besinlerden uzak durun
- Alkol, kahve, çay üzere idrar söktürücü içecekleri sınırlandırın
- Kan verin
- Bol bol su için
- Düzenli antrenman yapın
Maalesef HCT yüksekliği, HCT düşüklüğüne nazaran çok daha tehlikeli bir durumdur. Zira yüksekliği durumunda kanın damarda pıhtılaşma riski ve hasebiyle kalp hastalıkları ile birlikte felç riski artar. Bu durum ne kadar uzun mühlet yaşanırsa risk oranı da o kadar artar.
HCT yüksekliği durumunda bol bol su içmek ve sistemli antrenman yapmak son derece değerlidir. Kan bağışı yaparak hem kendi hayatınızı hem de öbür insanların hayatını kurtarabilirsiniz. Kan merkezlerinin kabul etmeyeceği bir durumunuz varsa doktorunuzun tavsiyesi ile kanınız alınıp atılabilir.
Ne vakit doktora gitmeli?
Vücudunuzdaki kırmızı kan hücrelerinin oranını tabir eden HCT yüksekliği ve düşüklüğü durumu yapılan kan analizi sonucu ortaya çıkmaktadır. Yani tansiyon ölçer üzere kendi kendinize anlayamazsınız. Lakin bedeninizi âlâ tanımalı ve üstte anlattığımız belirtilerin sizde olup olmadığını gözlemlemelisiniz.
En yakın sıhhat kuruluşuna giderek uzman bir tabibe muayene olurken belirtilerinizi anlatırsanız kan analizi yapılacaktır. Sonuçlar birden fazla durumda sonraki gün ya da en geç birkaç gün içinde çıkar. Kan testi sonuçlarını pahalandıran hekiminiz duruma nazaran hayat stili değişikliği tavsiye edebilir ya da ilaç verebilir. Sonuçlarınız öbür bir hastalığı işaret ediyorsa yeni testler istenerek hastalığa özel bir tedavi izlenebilir.
Vücudumuzdaki oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerinin oranını söz eden hematokrit, kısaca HCT nedir, düşüklüğü ve yüksekliği ne manaya gelir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme gayelidir. Tüm sıhhat mevzularında olduğu üzere en yanlışsız ve size özel bilgiyi uzman bir doktordan almanız gerektiğini unutmayın.