Hepimiz hayatımızın erken devirlerinde muhakkak ebeveyn ve otorite figürleriyle yetiştirildik Eğitim öğretim hayatımızda da öğretmenlerimiz Escort Sarıyer ve eğitim sistemi üzerinden şekillendirilmeye devam ettik Kimilerimizin anlayışlı açık fikirli ve destekleyici bazılarımızınsa otoriter baskıcı ve klasik ebeveynleri öğretmenleri ya da yöneticileri oldu
Destekleyici ve müspet idollerin yetiştirdiği bireyler Silivri escort bayan daha öz güvenli yetişiyor Kontrolcü ebeveynlerin yetiştirdiği bireyler ise ebeveynleri tarafından kabul görmedikleri için sürekli kendini kanıtlamaya çalışan insanlara dönüşüyor Ekseriyetle destekleyici bireylerin beklentilerine karşı daha olumlu davranışlar sergiliyoruz Aşırı Topkapı escort beklenti karşısında ise çok fazla baskı ve gerilim altında hissedebiliyoruz Bugün sizlere psikolojide ve sosyolojide kıymetli bir yere sahip olan Beklenti Etkisi’nin ne olduğunu açıklayıp Beklenti Etkisi’yle ilgili deneysel çalışmalardan Depygmalion Etkisi’nden ve Pygmalion isminin nereden geldiğinden bahsedeceğiz
Kendini gerçekleştiren kehanet görünmez bir sihirbazlık Beklenti Etkisi
Beklenti Etkisi’ni inceleyen birinci bilim insanı sosyolog Prof Robert Merton bu etkiyi kendini gerçekleştiren kehanet ismiyle isimlendiriyor Merton Beklenti Etkisi’ni Bir durumun yanlış tanımlanması yanlışı hakikat hale getiren yeni bir davranışa yol açar tabiriyle tanımlıyor
Merton a göre tarifi bu halde olan Beklenti Tesiri kişinin bir müddet sonra diğerlerinin özellikle rastgele bir yanıyla kendinden üstün gördüğü insanların ona ait beklentilerine denk düşen davranışlar sergilemesi halinde açıklanıyor
Fildişi heykelden sıcak bir kalbe dönüştüren aşk hikayesi Pygmalion
Kıbrıslı bir kral ve heykeltıraş olan Pygmalion yeryüzünde aşkına layık bir bayan olmadığına kanaat getirerek kendi harikasına yakın bir bayan heykeli yapmaya karar verir Fildişinden yonttuğu bayan heykeline fütursuzca aşık olan Pygmalion yeryüzündeki hiçbir bayanın onun üzere olamayacağını düşünür Galatea ismini koyduğu heykelin hayatının aşkı olduğuna inanıyor
Pygmalion aşık olduğu bayan heykelini beşere dönüştürmesi için devrin aşk tanrıçası Afrodit e adeta yalvarır Afrodit ise bu yalvarış karşısında heykeli canlandırır Bu olayla birlikte Pygmalion ve Galatea memnun bir aşk yaşırlar Beklenti Etkisi’nin öteki ismi Pygmalion ismi bu hikayeden geliyor Pygmalion Tesiri’ne nazaran beklenen şeyin gerçekleşme mümkünlüğü her vakit yüksektir
Bizim karşı tarafa sunduğumuz beklentiler onları yönlendirebilir
Sosyolog Merton un 1948 yılında Amerika da yaşayan Afrikalılar üzerinde yaptığı çalışmalardan sonra 1963 yılında Harvard Üniversitesi profesörlerinden psikolog Rosenthal ve Kermit Fode üniversitedeki öğrenciler ve farelerle bu etkiyi kanıtlamak üzere deneyler yapıyor
Öğrenciler iki kümeye ayrılır birinci gruptakilere kendilerine verilen farelerin üstün yeteneklere sahip zeki fareler olduğu söylenir İkinci kümedeki öğrencilere ise kendilerine verilen farelerin genetik açıdan dezavantajlı olduğu bilgisi verilir Aslında fareler sıradan ve rastgele seçilerek kümelere atanır
Farelerle deney yapan öğrenciler farkında olmadan beklenti tesirinin ehemmiyetini ortaya çıkarıyor
İlk kümedeki öğrenciler ikinci kümedeki öğrencilere göre farelere daha anlayışlı ve şefkatli davrandı Labirentte yürüme deneyinde birinci kümedeki farelerin öteki kümedeki farelere nazaran daha iyi bir performans sergiledikleri gözlemlendi İkinci kümedeki birtakım farelerin ise başlangıç çizgisinden bir adım bile uzaklaşmadığı tespit edildi Bunun sonucunda Rosenthal Beklenti Etkisi’ni bir kişinin öteki bir kişinin davranışına ait beklentisinin kendi kendini gerçekleştiren bir kehanete dönüşmeye başlayan bir olgu olarak tanımladı
Öğretmenlerimizin neden sınıfın çalışkan öğrencilerine daha çok değer verdiğini gösterdiğini hiç düşündünüz mü
Öğretmenlerinizin sınıfın en çalışkanına nasıl davrandığını hatırlıyor musunuz ya da en başarılı olanlarımıza takılan renkli ödül kurdelelerini Yoksa sınıfın en çalışkanı ve her ortamın gözdesi siz misiniz
Sosyolojide ve psikolojide en çok ilgi gören çalışma ise Prof Robert Rosenthal ve bir okul müdürü Lenore Jacobson a ilişkin 18 öğretmen ve 650 çocuğu kapsayan bu deney literatürde Rosenthal Deneyi olarak da isimlendiriliyor Rosenthal ve Jacobson ın öğrencilerde gözlemlediği davranışlar üzerine birlikte yaptıkları bu çalışma meşhur Sınıfta Pygmalion Deneyi ismiyle biliniyor
Sınıfta Pygmalion Deneyi inanmak başarmanın yarısı mıdır gerçekten
Bu deneyde öğrencilere genel yetenek testi uygulandı Test sonuçları olağan düzeyde olan her düzeyden öğrencinin bulunduğu karışık bir liste hazırlanıp öğretmenlere bu listedeki öğrencilerin üstün zekalı olduğu bilgisi verildi Devir sonunda tıpkı test tıpkı öğrencilere tekrar uygulandı Bu kez ilk testte başarılı olduğu söylenen sıradan öğrencilerin test sonuçları daha yüksek düzeyde çıktı
Öğretmenler üstün zekalı olduğu söylenen öğrencilere karşı farkında olmadan daha olumlu sakin ve daha yüreklendirici davranışlar sergilemişti Bu olumlu beklentileri onlara ölçülü bir üslup ses tonu mimik ve gibisi kanallarla ilettiler Muvaffakiyet seviyesinde bir değişiklik gözlemlenemeyen öğrenciler ise muhtemelen görmezden gelinmişti
Aslında Sınıfta Pygmalion Deneyi nde vurgulanan nokta bize çok da yabancı değil
Bu size de bir yerlerden tanıdık geliyor mu Her şeyi başarabileceklerine inanılan çalışkan altın çocukların ve hiçbir şeyi başaramayacağına inanılan tembel öğrencilerinse duvar kenarındaki sıralarda daha da silikleşmeye terk edildiği o kalabalık sınıfları hatırladınız mı
Toparlayacak olursak Rosenthal ve Jacobson a nazaran testteki bu farklı sonuçlar tümüyle öğretmenlerin başında oluşturulmuş olan beklentiden kaynaklanıyor Bir çocuğa onun başarılı olacağına inandığınızı belirli ederseniz çocuğun başarma ihtimali artar kehaneti ortaya çıkıyor ve beklenti tesiri bu halde gerçekleşiyor
Sınıfta Pygmalion Deneyi sadece eğitim öğretim hayatımızda değil tüm hayatımız boyunca bu ve bunun üzere farklı beklentilerin davranışlarımız üzerinde ne kadar tesirli olabileceğinin bir fragmanı üzere adeta
Okulda olduğu üzere iş hayatında da beklentiler bizi etkiliyor
Performansı önemli manada etkilediğini kanıtlayan Sınıfta Pygmalion Deneyi nin akabinde örgütsel topluluklarda da Pygmalion Etkisi’ni test ediliyor ve literatüre geçmesi için Livingston tarafından 1969 da çalışmalar başlatılıyor
Tıpkı öğretmenlerin beklentilerinin öğrencilerin başarı ve performanslarını etkilemesi üzere örgütsel sistemdeki başkanların de kümelerdeki bireylerden beklentilerinin gruptakilerin performanslarını etkilemesi benzerlik gösteriyor Profesyonel hayatta da yöneticilerin çalışanlarına karşı takındığı hal çalışanların performansını tesirler sonucunu çıkarabiliyoruz
Kimse seni sevmiyor hiçbir şeyi beceremiyorsun ”: Golem Etkisi
İş yerinde ona gereğince hürmet duyulmadığını ve sevilmediğini düşünen birini ele alalım Aslında bu türlü bir durum var olmadığı halde kişi iş arkadaşlarının en ufak davranışında bile kendisiyle ilgili olumsuz çıkarımda bulunuyor Bu fikir iş hayatındaki motivasyonuna yansıyor İşlerini aksatıyor ve doğal olarak başarısı azalıyor Yöneticileri ve iş arkadaşlarının ona duyduğu hürmet azalıyor Vakitle etrafındakilerin her hareketine karşı hassas bir tavır sergileyen kişi herkesin ona olumsuz hislerle yaklaştığını ve kimsenin onu sevmediğini düşünerek tam da olduğunu düşündüğü biri üzere davranmaya başlıyor
Yaydığı bu inançsız güç ve itici yaklaşımlarla kendi olumsuz niyetlerini gerçek kılıyor Bir bakıma başında kuruyor Kelam konusu kişinin fikri yani kehaneti kendini gerçekleştirmişoluyor Bu teoriye baktığımızda Beklenti Tesiri örneği olsa da pratikte olumsuz bir örnek Bu olgu literatürde Depygmalion öteki bir ismiyle Golem Tesiri olarak isimlendiriliyor
Beklenti Tesiri hayatımızı şekillendiriyor
Sevilmediğine inanan çalışanın yaşadığı örnekte olduğu üzere hayatımızın her alanındaki insan ilgilerinde bunu görebiliyoruz Hiç sevilmeyeceğine inanan birinin bu temelsiz fikirlerden kurtulmadan sevilme ihtimali olmuyor Yeri geliyor karşımızdaki şahıslardan sonsuz beklentiler içinde olan biz oluyoruz Sonuç olarak etrafımızdaki bireylere bize karşı nasıl olmaları ve davranmaları gerektiğine ait beklentiler geliştirdiğimizde bu süreç devreye giriyor Artık birbirimizi bu kadar kuvvetle etkileyebildiğimizi öğrendiğimize nazaran belki de daha anlayışlı ve karşımızdakilerin de birer insan olduğunu anımsayarak daha makul beklentiler içinde olmaya çaba edebiliriz
Henry Ford un da dediği üzere Düşündüğünüz şeyi düşünmeye devam edin Başarısızlık başarı O her neyse onu alacaksınız
Bu yazımızda sizlere Pygmalion Etkisi’nden bahsettik Pekala ya sizin bu tesire örnek olabilecek tecrübeleriniz oldu mu Örnek deneyimlerinizi ve bu biçim içeriklerin gelmesini istiyorsanız yorumlarda görüşlerinizi belirtmekten çekinmeyin
Kaynak Forbes Research Gate Dergipark