DÜNYA, TOBB öncülüğünde 81 vilayetteki oda ve borsa liderleriyle iktisadın nabzını tutuyor. “Başkanlar Konuşuyor” söyleşi dizisinin bu haftakikonuğu Çorum oldu. Çorum TSO Lideri Çetin Başaranhıncal ve Çorum TB Lideri Naki Özkubat, paydaşlık kültürünün kentte çok geliştiğinin altını çizdiler. Liderler “Çorum Modeli” denilen bu işbirliği yapısını okurlarımız için anlattı.
Ortak yatırımlarda “Çorum Modeli” Türkiye’ye örnek oldu
Çetin Başar Anhıncal / Çorum Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Çorum TSO, 1910 yılında kurulmuş 112 yaşında bir oda. Bölgenin KOBİ başkentiyiz. Kalkınmada ‘Çorum modeli’ olarak isimlendirilen bir kavramı ortaya koyduk. Model, geliştirilen iş birliği yapısı sayesinde iştiraklerin çok rahat kurulmasını sağlamış, 1960’larda başlamış 1980’li yılların sonuna kadar da ilerletilmiş. O vakitler şimdiki üzere bir ortaya gelebildiğimiz online mecralar yok. Çorum’un önde gelen ağabeyleri Türkiye’yi gezer, dünyada gidebildiklerikadar çok yere masraf ve oralara ihracat imkanlarını yatırım imkanlarını araştırırdı. Döndüğü vakit da herkes toplanır, ne gördü, nasıl bir izlenim edindi diye konuşurlardı. Oradan bir fikir çıkar ve gerçeğe çevrilirdi. Mesela 100 liralık bir yatırım yapılacak, o bütçe yok… Kim ne parası varsa benden bir lira senden beş lira çabucak iştirak yapısı kurulur ve fabrika hayata geçirilirdi. İşte kalkınmada ‘Çorum modeli’ diye anlatılan budur. Bu da bizi bugün KOBİ başşehri haline getirmiştir. Toprak sanayi ile başlayan makineleşme un ve savunma ile devam ediyor.
SAVUNMA SANAYİ İÇİN PİLOT İLİZ
Savunma sanayine iş yapmaya 6-7 yıl evvel başladık. Ankara’da bir dizi görüşme yaptık. Oradan yetkilileri Çorum’da tesislerimizde gezdirdik. Üç fi rmamız saklılık kontratı ile zati savunma sanayine eser üretiyor. Çok kısa bir vakit evvel Millisavunma Bakan Yardımcımız Muhsin Dere, ilçemiz Sungurlu’daki OSB’ye çok büyük fişek yatırımı yapılacağını açıkladı. Şu anda en büyük heyecanımız bu. Fişek fabrikasına bağlı olarak da yanında barutla devam edecek, altında da ikikimyasal tesisin olacağı bir holding, devam niteliğinde bir yatırım yapılacak. Tahminen fişek fabrikasının yatırımı bitmesini beklenmeden üretime başlayacak. Biliyorsunuz Ankara Kazan savunma endüstrinde bir merkez. Bizim kentimize çok yakın. Artık teknik birçok bahiste Çorum, pilot vilayet. Yatırımlar, metropollerden Anadolu’ya kayarken, biz cazip bir kentiz. 100 yıllık sanayikültürümüz var. Bu iki büyük yatırımın tedarikikonusunda da kıymetli yatırım olacak. Bakanlık şimdi detayları açıklamadı lakin bu fişek fabrikasında 1.200 kişi çalışacak ve tesis 300 dönümlük bir yerde yer alacak. Bir holdingin yapacağı barut fabrikası ise 1.7 milyar TL’lik büyük bir yatırım.
SANAYİ KÜMELEŞMESİNDE ÇOK BAŞARILIYIZ
TOBB’un İhracat Ofisleri projesi var. Bu sayede Çorum’un ihracatını da geliştiriyoruz. Çorum TSO olarak rastgele bir eserin dünyada nerelere satılabileceğinden tutun ilgili ülkelere gidiş-geliş konaklama bilgisine kadar her türlü takviyesi alabiliyoruz. Ayrıyeten Çorum UR-GE çalışmasını gerçekleştirmiş bir vilayet. Sanayikümeleşmesinde çok başarılıyız. Türkiye’de bu alanda çalışma yapan birinci 5 kentten biriyiz. UR-GE’de 3 projeyi tamamlamış iliz. Türkiye’de bunu yapabilen 7 kentten biriyiz. Çorum’un en büyük eksikliği demiryolu. Samsun Limanı’nın başşehir Ankara’ya bağlanması projesi bu aslında. İhalesi ile ilgili gelişmeler oldu 6 yıla çözülmesini bekliyoruz. Şu anda sattığımız eserden neredeyse yüzde 20-30 daha kıymetli navlun ödüyoruz. Demiryolu ile dünya pazarlarından daha çok hisse alabiliriz.
HİTİTLER İÇİN GELİYORLAR ANCAK KONAKLAMIYORLAR
Çorum denince biliyorsunuz akla Hititler geliyor. Hititlere yalnızca turizm olarak bakmamak lazım. Ticaretin merkezi olmuş burası. Hatta birinci ‘Ticaret Borsası’nı Hititlerin kurduğu söyleniyor. Bizde endüstrinin, tarımın, turizmin, ticaretin tarihi var. Tanıtımımızı bu alanlarda yapmalıyız. Alacahöyük, Boğazkale’ye bu gözle bakmak lazım. Yatak kapasitemizde sorun yok. Amasya birçok noktada bizden bir adım öne geçmiş durumda. Beşerler geliyor, geziyor lakin Çorum’da konaklamıyor.
LEBLEBİDEN BİR ŞEY KAZANMIYORUZ
Leblebinin yıllık Çorum’daki rakamsal hacmi 200 milyon TL. Tabi dışarıdan nohut alınmasının karlılığı düşürmesini de eklememiz lazım. Çorum şu anda ticari olarak leblebiden bir şey kazanmıyor. Biz ikram olarak Çorum’dan leblebi götürmeye alıştık. Neredeyse bunun için üretiyoruz. Bizim için şu anda en büyük önceliklerimizden biri e-ticaret. Oda olarak fi rmaların dijital dönüşümü sağlaması için çalışıyoruz.
Buğday kalitesini artırdık, tüm Türkiye’ye anlatacağız
Naci Özkuban / Çorum Ticaret Borsası Lideri
Borsa olarak amacı miz üretilen ziraî eserlerin kalitesini arttırmak, pazar hisselerini büyütmek. 2018-2019 yılında misyona geldiğimizde, Çorum’un en büyük sorunu süneydi. Ziraat Odamızla birlikte yaptığımız çalışmalarla sattığımız buğdayın kalitesini artırdık. Böylelikle borsamızda süreç gören buğdayın fi yatı da arttı. Üretici de endüstrici de daha çok kazandı. Borsamızda satılan buğdayın fi yatı, Polatlı Borsası’na nazaran ortalama yüzde 20 daha aşağıdaydı. Dört yıllık bu çalışmanın akabinde şu anda yüzde 1 öndeyiz. Yalnızca biyolojik gayret ile daha çok kazandık. Artık bu neyi gösteriyor bize, evvel kaliteli eser üretmeliyiz… Yani üreteceğiz ancak kalitelisini üreteceğiz. Kalitelisini üretmek içinde uğraş başlatmak gerekiyor. Bizim bu programımızın tüm Türkiye’de uygulanması gerektiğini düşünüyorum. Kahrın yaşandığı öbür vilayetlere programımızı anlatabilirsek Türkiye çapında kazanımlarımız olur. Zira 2018-2021 yılı ortasında bizim çiftçimizin ürettiği buğdaydan yalnızca yaklaşık 150 milyon lira cebine fazla para girdiğini biz tespit ettik. İnanın yalnızca süne çabası ile ilgili bir olay bu.
YAĞLI TOHUM, MISIR VE TRİTİKALEDE ARTIŞ VAR
Yağlı tohum ekiminde de artışımız devam ediyor. Borsamıza gelen eser ölçüsüne baktığımızda her yıl yağlı tohumlarda yüzde 30-35’lik bir artış görüyoruz. Bu neyi gösteriyor, bir çiftçimiz şuurlu ekmeye başladı. Bununla bir arada mısır ekimi de bölgemizde ağırlaşmaya başladı lakin şunu söyleyebilirim ilimiz Türkiye’de çok da bahsi geçmeyen tritikale üretiminde kıymetli bir yere sahiptir. Tritikale buğday ve arpa karışımı bir eser. Lakin buğdayın olmadığı yerde buğdaya dayanak veren yabani bir eser üzere gözükse de direncinin yüksek olmasından ötürü ekim alanları arttı. Bu eserin protein kıymeti yüksek olduğu için de birebir buğdaya emsal. Baktığın vakit olağanda bir insanın ayırması kelam konusu değil. Bu yeni üretilmiş genetik bir eser aslında. Fakat dağ köylerinde daha rahat ekiliyor zira domuzlar bu eseri yemiyor. Eser hem yem kesiminde hem de un fabrikalarında kullanılıyor. Osmancık ilçemiz biliyorsunuz pirinci ile ünlü. Kızılırmak’ın kenarında olduğu için iklimi yumuşak. Artık zeytin de orada üretilir oldu.
KARADENİZ YOLU LEBLEBİYİ ZAYIFLATTI
Bir de coğrafik işaretini aldığımız simgemiz leblebimiz var. Fakat her şey ulaştırma demek. İstanbul’un Karadeniz yolu Çorum’dan geçiyordu. Buradan geçen tüm araçlar durur leblebi alırdı. Fakat Karadeniz yolu Osmancık’a dönünce leblebi işletmeleri zayıfladı. Artık vilayetimize birkaç tane kapasitesini büyüten teknolojisini geliştiren leblebi üretimi yapan fi rmalarımız var. Onlarda yurt dışından çok ülke içerisinde pazarlama yapılıyor. Bizim daha evvelce dağ köylerimizde nohut üretimi yapılırdı. Bu dağ köylerinden gelen nohutların leblebileri daha farklı olurdu ancak domuz yoğunluğu artınca dağ köylerinde nohut ekimi azaldı. En kıymetli eserlerimiz ortasında patates ve soğan da var. Fakat bu eserlerde lisanslı depo yönetmeliği şimdi yok.