Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz’de keşfedilen doğal gazla ilgili çalışmaların devam ettiğini belirterek, “2023’ün birinci çeyreğinde, mart ayı içinde inşallah bu gazı karada yakmış olacağız.” dedi.
Bakan Dönmez, Anadolu Ajansı Editör Masası’na katılarak gündeme ait soruları yanıtladı. Dönmez, Abdülhamid Han sondaj gemisine gerçekleştirilen canlı temasta çalışmalarla ilgili bilgi aldı.
Abdülhamid Han sondaj gemisinin Karadeniz’de 45-60 gün çalışma müddetinin olacağını lisana getiren Dönmez, “Bu müddette sondajımızı tamamlayacağız. Keşif bulursak milletimizle muştuyu paylaşacağız.” diye konuştu.
Dönmez, Türkiye’nin güç filosunda Abdülhamid Han ile birlikte 4 sondaj gemisi olduğuna dikkati çekerek, “Diğer sondaj gemilerimizle emsal birçok özelliği olmakla birlikte Abdülhamid Han birinci kere bizim kullandığımız bir gemi olacak. Dünyada alanında 5 tane var. 12 bin 200 metreye kadar sondaj yapabiliyor.” sözlerini kullandı.
Abdülhamid Han gemisinin Gazipaşa’ya 55 kilometre arada bulunan Yörükler-1 kuyusuna gönderildiğini belirten Dönmez, “45-60 günlük mühlet var. Bu müddette sondajımızı tamamlayacağız. Keşif bulursak milletimizle muştuyu paylaşacağız.” dedi.
Bakan Dönmez, Akdeniz’de şimdiye kadar 8 sondajın tamamlandığını, bunların 5’inin Türkiye’nin kendi yetki alanında olduğunu söyledi.
Her sondajın keşifle sonuçlanmasa da jeolojik formasyon konusunda önemli bilgiler verdiğini vurgulayan Dönmez, “Sahayı tanımak son derece değerli. Akdeniz’i de Karadeniz kadar tanır hale geldik. Takvim sıkışıklığı nedeniyle 2 yıl kadar orta vermiştik. Artık tekrar Akdeniz’e döndük.” diye konuştu.
Akkkuyu’da son durum
Dönmez, Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) Türkiye’nin mega projelerinden biri olduğunu belirterek, Türkiye’nin, 60-70 yıllık hayalini gerçekleştirmek üzere olduğunu lisana getirdi.
Son bir ayda Akkuyu NGS inşaat alanında yaşanan bir ihtilaf olduğunu söyleyen Dönmez, şöyle devam etti:
“Konu bize intikal edince hızla sorunları çözmek için teşebbüslerde bulunduk. Bu tip çok büyük projelerde alanda ezalar olabilir, idari ve mali manada. Maalesef bu sıkıntılar aşılamadı. Girişimlerimizi hala devam ettiriyoruz. En son Soçi’deki Cumhurbaşkanı’mız ile Rusya Devlet Lideri Putin ortasındaki görüşmede de gündeme geldi. Proje takviminde bir aksamaya müsaade edemeyiz. Abdülhamid Han sondaj gemisinin uğurlanmasının akabinde Cumhurbaşkanı’mız ile Akkuyu’ya geçtik. Alanda bir brifing aldı. Cumhurbaşkanı’mız gerekli notları aldı, ikazları yaptı. Beklentimiz bu sorunun hızla giderilmesidir.”
Karadeniz’deki çalışmalar
Dönmez, Karadeniz’de keşfedilen doğal gazla ilgili çalışmaların sürdüğünü ve 2023’te tamamlanacak formda ilerleme kaydedildiğini bildirdi.
İlk fazda 10 kuyunun açılacağını belirten Dönmez, karada da yapılması gereken işler olduğunu tabir etti.
Bakan Dönmez, derin deniz operasyonları açısından dünyada bu çapta bir projenin şu an ilerlemediğine dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Kuyu tamamlama işlerimiz devam ediyor. Kuyu üstü işleri de var. Deniz tabanında da yaptığımız işler var. Adeta Karadeniz’in 2 bin 200 metre altında bir güç üssü kuruyoruz. Bir uçtan bir uca 12 kilometre başkasından 8 kilometre bir koridorda yerin altında devasa yapıları gemilerden indiriyoruz. Sualtı robotlarıyla kuyuların başına monte ediyoruz. Hummalı bir çalışma var. 120 kilometre derin deniz boru döşeme süreci tamamladı. 50 kilometrelik kısım kaldı. 2023’ün birinci çeyreğinde mart ayı içinde inşallah, bu gazı karada yakmış olacağız.”
Dönmez, global manada emtia ve güç fiyatlarının arttığına dikkati çekerek, gelişmiş ülkeler dahil birçok ülkede öncelikli sorunun hayat pahalılığı olduğunu söz etti.
Bu kapsamda, elektrik ve doğal gaz ödemelerinde vatandaşa takviyenin süreceğini vurgulayan Dönmez, “Geçen yıl 100 milyar lira elektrik ve gazda sübvansiyon yaptık. Bu yıl artarak devam ediyor. Önümüzdeki devirde sayılar daha net ortaya çıkacak lakin dayanak ölçüsü bu yılın birinci yarısında geçtiğimiz yılın 2 katından fazla seyrediyor.” diye konuştu.
“Elektrikte heyeti güç 101 bin megavata ulaştı”
Türkiye’nin elektrikte konseyi gücünün 101 bin megavata ulaştığını kaydeden Dönmez, bunun yüzde 54’ünü yenilenebilir kaynakların oluşturduğu bilgisini paylaştı.
Dönmez, Yenilenebilir Güç Kaynak Alanları Güneş Gücü Santralleri-5’in (YEKA GES-5) 1-2 ay içinde düzenlenerek 1200 megavatlık kapasitenin müsabakaya sunulacağını bildirdi.
YEKA ihalelerinin devam edeceğini aktaran Dönmez, piyasanın bu hususta istekli olduğunu, yerli ve yabancı yatırımcıların ilgisinin yüksek olduğunu söyledi.
Dönmez, güç tasarrufuyla ilgili atılan adımlara ait, “Geçen sene güç ithalatına 50,7 milyar dolar harcadık. Bu sene fiyatların arttığını görüyoruz ve 100 milyar dolara gidiyor. Denetimli ve kolay önlemlerle yüzde 10 güç tasarrufu sağlayabiliriz. Bu da 10 milyar dolar cebimizde kalacak demektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Konutlarda Isı Yalıtım Kredi Paketi hakkında da değerlendirmede bulunan Dönmez, vatandaşlara 50 bin liraya kadar, 60 ay vade ve 0,99 oranıyla bu kredinin sunulduğunu bildirdi.
Dönmez, global güç krizinin bilhassa Avrupa’da kendini hissettirdiğini belirterek, Rusya’ya uygulanan yeni yaptırımlar kapsamında güç eserlerinin ithalatının azaltılmasının gündeme geldiğini söyledi.
Alternatif güç kaynakları bulmanın zorluğuna dikkati çeken Dönmez, şöyle devam etti:
“Doğal gaz, yüklü olarak boru çizgileriyle geliyor. Ülkemizdeki tüketimin bir kısmını yüzde 75-80 boru çizgilerinden getirdiğimiz gazla karşılıyoruz. Avrupa’da da durum bundan farklı değil. En büyük tedarikçinizle sorun çıktığında alternatif için bir anda boru yapma imkanınız yok. Bu borular yüzlerce kilometre borular. Kısa vadeli tahlil spot piyasalarda temin edilen sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG). Mobilizasyonu boru sınırına nazaran daha esnek. Dünyada bir üretim-tüketim istikrarı var. Artık Avrupa verimlilik önlemleriyle vatandaşını biraz motive etmek, bilinçlendirmek suretiyle yüzde 15 tasarrufa gitmeye çalışıyor. Ne derece başarılı olacak daima birlikte göreceğiz.”
Dönmez, “Türkiye olarak yaptırımlarla ilgili olarak alınan kararları uygulamayacağımızı işin başından beri söylemiştik. Rusya, Azerbaycan ve İran ile devam eden kontratlarımız var. Onlarla da daima temas halindeyiz. Hatta gerekirse bir ölçü artış da yapılabilir halde. LNG kontratlarımız var. Geçtiğimiz yıl yaklaşık 59-60 milyar metreküp doğal gaz tüketimi gerçekleştirdik. Muhtemelen bu sene de emsal oranlarda olacak.” tabirlerini kullandı.
“Doğal gazda rastgele bir ıstırap yaşanmayacağını rahatlıkla söyleyebilirim”
Doğal gazda talep tarafında mevsimsel tesirlerin de rol oynadığını belirten Dönmez, “BOTAŞ’ın elinde önemli bilgi var. Buna nazaran tedarik planlaması yapıyoruz. Tedarikçiler sevkiyat planına uyduğu takdirde doğal gazda rastgele bir zahmet yaşanmayacağını rahatlıkla söyleyebilirim.” dedi.
Dönmez, Türkiye’nin doğal gaz depolama kapasitesinin mevcut durumda kâfi olduğunu fakat artırılması gerektiğini lisana getirerek, “Ülke büyüyor, büyüdükçe gelişiyor. Doğal gaz muhtaçlığı artıyor. Şu an iki depomuz var. Biri Tuz Gölü’nde ve 1,2 milyar metreküplük doğal gaz depolama kapasitesine sahip. Başkası de Silivri’de, 3,2 milyar metreküpten, 4,6 milyar metreküpe çıkartıyoruz. Şu anda çalışmalar devam ediyor. İnşallah bu yıl sonuna kadar da projemizi tamamlamış olacağız. O depo aslında faal çalışan depomuzun kapasitesi artırılmış hali.” diye konuştu.
Kış mevsimine doğal gaz depolama tesislerinde 6 milyar metreküplük hacimle girileceğini bildiren Dönmez, “Geçen seneye nazaran depo hacmimizi artırarak giriyoruz, daha rahat bir durumdayız. Bugün prestijiyle Silivri’deki depolama tesisinin doluluk oranı yüzde 87, Tuz Gölü’ndeki tesisimiz tam dolu.” sözlerini kullandı.
LNG fiyatlarının yaz devrinde boru gazına nazaran daha düşük olduğunu lisana getiren Dönmez, “Bunu depolarsanız hem maliyetlerinizi optimize etmiş olursunuz hem de kışın pik saatlerde desteklemiş olursunuz. Arz güvenliği açısından şu anda dört terminalimizde çalışıyoruz. Beşincisinin de Saros’taki inşaatı devam ediyor. Bir iki ay içinde biter. Bir FSRU gemisine gereksinim olacak. Arkadaşlar görüşmeleri yapıyorlar. Kiralama suretiyle olabilir.” dedi.
Dönmez, Rusya ile karşılıklı ticaretin geliştirilmesi kapsamında ulusal paralarla ticaret konusuna değinirken de şunları kaydetti:
“Ruble birinci etapta olacak. Oran konusunda şimdi bir sayı söylem etmek istemiyoruz. Yüklü olarak doğal gaz ticareti olmakla birlikte Rusya’da hem satış tarafında ihracatımız hem ithalatımız var. Bu husus başkanlar ortasında da teyit edildi. Transferlerde Türk lirasını da konuşuyoruz. Bunlar önümüzdeki günlerde netleşecek hususlar. İki başkan de prensipte ulusal paralarla ticaret konusunda mutabık kaldı.”
“Elektrikli araçlara ait çalışmalar devam ediyor”
Bakan Dönmez, bu yılın sonunda yahut yeni yılın başında birinci yerli elektrikli arabanın Türkiye’nin yollarında görüleceğini söyledi.
Elektrik şarj istasyonlarının kurulumuna ait lisanslama çalışması yapıldığını anımsatan Dönmez, “Şu an prestijiyle aslında Türkiye’de az da sayılmayacak formda bir şarj noktamız da var. 3 bin 888 adet soketimiz var. Yani bu soket dediğimiz olağan tahminen bir istasyonda 5-10 tane de olabilir. Tıpkı anda şarj edilebilecek araç sayısından bahsediyoruz.” diye konuştu.
Dönmez, elektrikli araçların tüm dünyada daha fazla görülmeye başlanacağını, bu nedenle gerekli çalışmaların planlı biçimde piyasa aktörleriyle devam ettirildiğini söyledi.