Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ bu hafta Talih Sohbetleri nde enflasyona dair beklentileri Avrupa yakası travestileri ve piyasada sıkılaşan kredi şartlarını ele aldı Ağaoğlu ödeme sistemlerinin tehlikeye girmeye başladığını söylerken Güldağ kredi sıkışmasının derin bir krize dönüşmemesi için acil önlem alınması gerektiğini vurguladı
İkili piyasalardaki son Ayrancı travestileri Fed fiyatlamalarını da kıymetlendirdi Uzun soluklu bir faiz artışı olmayacağına dair kanı oluşmaya başladığını kaydeden Ağaoğlu global borsaların yılı olumlu kapatıp yeni yıla yine bakacağını aktardı Ağaoğlu Borsa İstanbul da Bağdat caddesi travestileri yükseliş potansiyelinin sürdüğünü belirterek spot altında 1 725 düzeyine dikkat çekti
Güldağ TÜİK hesaplamalarına nazaran enflasyon eylülde yüzde 83 45 e yükseldi Ben kasımdan itibaren yavaş yavaş gerileme başlar diye Bahçelievler travestileri düşünüyorum Bu ortada tekrar hatırlatmakta yarar olacak enflasyon düşüşünden kasıt fiyat artış suratının yavaşlayacak olması Zira vatandaş yeniden muhtemelen Fiyatlar artıyor neyin enflasyonu düştü diyecektir
Ağaoğlu Ekim okullar açıldıktan sonra Bahçeşehir travestileri genelde enflasyonun yüksek çıktığı bir ay O yüzden ekimde de biz tekrar yükselişe devam ederiz üzere görünüyor Buna karşılık aralıkta aylık 2 3 lük bir sayı geldiğinde baz tesiriyle düşmüş üzere göreceğiz
Güldağ Yüzde 4 üzere yüksek bir aylık enflasyon oranı gelse bile
Ağaoğlu Evet O yüzden kasımda bir tepe görür aralıkta da geri çekilme başlamış üzere olur Lakin senin hatırlatmana katılıyorum Enflasyon ile hayat pahalılığı farklı Bunu derslerde de anlatıyordum lakin yeniden fırsat bulmuşken tekrar edelim Enflasyon 436 kalemin fiyatlarındaki aylık ve yıllık değişimlerini gösteriyor Lakin hayat pahalılığı aslında bizim bireyler olarak muhatap olduğumuz birebir tükettiğimiz mallardaki fiyat artışının bizim harcanabilir gelirimize olan yansımasıdır Örneğin enflasyon sepeti içinde bayan bağı ile tıraş bıçağı farkı Bunların ikisi de sepetin içindeler ancak benim bayan bağı fiyatıyla ilgili hiçbir ilgim yok benim gelirimde hiçbir değişiklik yaratmıyor Lakin her sabah tıraş oluyorum jilet fiyatları artıp azaldığı vakit beni etkiliyor Yani enflasyon oranının düşmesi senin aldığın eserin fiyatının düştüğü manasına gelmeyebilir Fiyatı evvelki periyoda nazaran daha az oranda artmıştır
Güldağ Bilgilerin gerçeği yansıtıp yansıtmaması daima tartışılıyor Fakat önümüzdeki periyotta açıklanacak sayılara daha fazla bir güvensizlik oluşabilir Bu işi ölçen kurumların her biri öteki sayılar açıklıyor
Ağaoğlu Bu husus son derece kritik ve kıymetli Bilgilerin güvenirliği ile ilgili kimi problemler var İTO nun İstanbul için açıkladığı endeksle TÜİK in açıklamış olduğu TÜFE ortasındaki fark 24 puana çıktı Bu olağan değil İstanbul Türkiye nin geri kalanına nazaran çok fazla arttı başkaları az arttı yada artmadı dediğiniz vakit bu çok inandırıcı olmaz Zira İstanbul Türkiye iktisadının neredeyse beşte biri Geçtim Türkiye nin geri kalanına yayılan malların çok değerli kısmı İstanbul un havalesinden gidiyor Artık bu türlü bir farklılık olmaması lazım o yüzden de data sorunumuz var Hatta hatırlarsın bu mevzuyu seninle konuşmuştuk endeksin içindeki kimi mal ve hizmetlerin fiyatları ile ilgili yapılan yönlendirmelerin bizi ileride çok da âlâ yere getirmeyeceğini söylemiştik bugün geldiğimiz nokta tam da bu farkların oluştuğu yer Bu farklılıkların oluşması sağlıklı karar almanıza müsaade etmez yani veriniz sağlıklı olmazsa bunu yönetemezsiniz şu andaki sorun o
Güldağ Bu ortada yüksek enflasyon devam ederken bir yandan da siyaset faizinin tek haneye gerçek geleceğini anlıyoruz
Ağaoğlu Yüzde 9 9 75 üzere bir yer olacak İşgören faizi öteki bir yerde Aslında nerede olduğunu da bilmiyoruz O yüzden finansal karar almak çok zorlaştı yalnızca faizleri indirmekle maalesef ne yatırımı ne finansal kararları almamız kolaylaşmıyor TL kredisi dövize gidecek algısıyla yılbaşından bu yana kısıtlamalara gidildi Kredileri bu kadar sıkıştırdığımız ortamda ödeme sistemlerini çok önemli tehlikeye atıyoruz Devamında da ticaretin durması yahut çok fakat çok önemli krizlere neden olabilir Bunu mu istiyoruz Şayet yalnızca kuru denetim etmek içinse orası biraz muamma
Güldağ Banka kredisinin yanında piyasa kredisinde de vadelerin çok daraldığını duyuyoruz En alışılmamış dallarda bile vade sıkıntısından ötürü zahmetlerin baş gösterdiğini peşinin başladığını anlıyoruz Piyasa kredisinin sıkışmasının senin de vurguladığın üzere krize neden olabilme ihtimali var Kredi sıkışmasının bir krize dönüşmemesi için acil önlem alınması tahminen yeni finansal eserlerin de bu manada devreye sokulması gerektiğini düşünüyorum
Ağaoğlu Yeni finansal eserler niye kullanılıyor Biz çalışır bir piyasayı sıktık Nerede neyi kırdığımızı bilmiyoruz sıkarken Siyaset yapıcıları piyasayı önüne katıp gitmemeli Yüksek enflasyon aslında bir çeşit ahlaki erozyon doğurur Herkes ödemelerini erteleme uğraşı içine girer Herkes paradan para kazanma dediğimiz fiyattan maldan para kazanmaya çalışır Dürüst olan dahi kredi bulamazsa sapla saman birbirine karışır Teknik olarak stoklar korkar ya da peşin parayla çalışır Peşin parayı da bulamıyorsunuz nasıl yapacaksınız Kolay bir tahlil var mevcut kredinin temdit edilmesine müsaade verilsin yeni kredi sayılmasın Yeni faizle olabilir Şartları değişmesin faizi değişsin Özetle temdit şartları düzenlenebilir Bu nefes almak için gereken bir durum Şu anda birçok işletme nefes almakta zorlanıyor
Güldağ En azından biz söyledik gelişmeleri takip ederiz Bu haftanın değerli haberlerinden biri de Rusya ile ilgili doğalgaz ödemesinin ertelenmesi
Ağaoğlu Senin duyumların nedir bilemiyorum ancak erteleme talebinin varlığı bile önemli soru işaretleri doğurur Türkiye için
Güldağ Memleketler arası bir ajans bunu duyurdu biz de oradan alarak kullandık Gazprom yahut BOTAŞ tarafından bir açıklama gelmedi şimdi Lakin mantığa uygun yapılabilir üzere geliyor bana Rahip Brunson krizinde Rusya bu türlü bir öteleme yapmıştı bize Erteleme Türkiye’nin işine fayda BOTAŞ ın da ödeme ve kasvetleri olduğunu düşünmek için pek çok neden var Son doğalgaz artırımını aslında yapmak istemediklerini lakin zarurî kalındığını görüyoruz Daha doğrusu bir artırım da denmedi buna Bir günlük referans fiyat uygulaması çerçevesinde Avrupa’ya benzeyen bir fiyatlandırma yapacağımızı tabir ederek bu türlü bir yola hakikat gidildi Lakin örtülü bir formda değişik dallara artırımlar yansıdı Metal dalına yüzde 35 37 civarında fiyat artışı yansımış oldu seramik demir çelik için yüzde 5 ler civarında kaldı
Ağaoğlu Macaristan bu türlü bir 6 aylık erteleme almış durumda Sanıyorum bunu referans olarak kullanıp bu türlü bir talebimiz olabilir Sektörel manada sübvansiyonların farklılık göstermesine bir itirazım olacak Sıfırdan yeni kurulmakta olan bir kesim için bu türlü bir dayanağı baştan verirsiniz onlar ayağa kalkar hatta ileride koşmaya başlarlar sonra çekilirsiniz Lakin yolda bu türlü bir işi yaptığımız takdirde bu ortadaki farkı kim sübvanse ediyor diye baktığımda kamuya yüklenir bu fark BOTAŞ üzerinden
İşin bu tarafını unutmamak gerek Ben piyasanın çok fazla yeknesaklaşmaktan uzaklaşmaması gerektiğini düşünüyorum Yarın öbür farklı kesimler ben de istiyorum diyebilir Kime hangi ölçekte yapacaksınız ve bu ne kadar sürdürülebilir olacak Bu ortada doğalgazda konutlarda yüzde 80 e yakın sübvansiyon var Yılbaşında tekrar taban fiyat ve öteki fiyatlara dayanılmaz artırımlar gelecek Nominal gelirler artacak lakin bireylerin ve hane halkının harcanabilir gelirinin artması lazım İki ayı geçmez çok büyük ihtimalle enflasyon beklentileri bozulduğu için bizim o vereceğimiz artırımların hepsi geçmişi kapatacaklar geleceği karşılayamayacaklar BOTAŞ ta olduğu üzere maliyet kısmını olabildiğince aşağı indirmek lazım Ulaşımımı ısınmamı internetimi telefonumu suyumu yani ömür maliyetlerimi azaltarak da ben gelirimi artırabilirim Bu istikamette adımlar atılması gerekiyor
Güldağ Yeknesaklık tarafı gerçek Fakat talebin dallara nazaran farklılık göstermesi konusunda aklıma eşitlik ve adaleti gösteren karikatür geldi Bir tahta perde çit var Baba karşı tarafı rahatlıkla görebildiğinden üstüne çıkmak için sandığa gerek duymuyor Büyük oğlunun üstüne çıktığı bir sandık var Küçük çocuğun görebilmesi içinse iki sandığa gereksinimi var Duruma bu açısından da bakabiliriz
Borsalar yılı olumlu kapatıp yeni yıla bakar
Güldağ ABD’den gelen bilgiler Fed in yol haritasına ait ipuçları için yakından izleniyor Bu haftaki göstergeler para siyaseti duruşuna ait görüşlerin değişmesine neden oldu Global borsalarda dalgalı bir görünüm var
Ağaoğlu Faiz artışları aşikâr bir tarihte sona erecek sonra duruma tekrardan bakılacak görüşü var Uzun soluklu bir faiz artışı olmayacağına dair kanı oluşmaya başladı Bu yorumlar piyasaları bir modül rahatlattı Yıl sonuna hakikat geliyoruz Birçok fonun kasım ayı yıl kapanışıdır O yüzden aşağıda bir endeksle para kaybettik deyip ikramiye yahut kurul alma talihlerinin azaldığı bir yerde piyasayı üst ittirmek isteyeceklerdir Herhalde buraya kadar düşüşü Fed e bağlayıp ondan sonra Fed de vakte yayacak vesaire deyip kasım ve aralık ayına kadar daha sakin bir borsa seyri izleyeceğiz diye düşünüyorum yurtdışında En azından Fed in iskonto edildiğini söyleyecekler lakin ben Fed’in 2023 ü bir hatta iki faiz artışıyla karşılayacağını düşünen taraftayım O yüzden piyasalar yılı müspet kapatıp yeni yılda yine bakacaklar duruma diye düşünüyorum
Güldağ Borsa İstanbul geçtiğimiz haftalarda yaşanan dalgalanmaların akabinde istikrara oturmaya başladı üzere Rakipsiz bir yatırım aracı olduğu için yükseliş potansiyeli de sürüyor
Ağaoğlu Hatırlarsan mekanik arıza var demiştik Süreçlerin bir kısmı manipülatif olarak kabul edildi ve tutuklamalar oldu Bu süreçte Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Murat Vakit da hakikaten önemli uğraş sarf etti Sistem kırılmadan dökülmeden bugünlere getirildi Bu ikisi düzgün haber Takasbank ın üzerinde kimi pay senetlerinden doğan riskler var ancak orada sigorta fonu kullanılmadan halledildiği için hala daha sistemdeki sorunu aracı kurumlar üzerinden çözme istikametinde bir süreç ilerliyor Önümüzdeki periyotta ben de yakından izliyor olacağım İnşallah fazla bir hasar olmadan atlatmış oluruz Çarşamba günü prestijiyle görece olarak daha istikrarlı bir seyir izlenmeye başladı Hafif bir kar realizasyonu geliyor ortada düzeltmeler oluyor Enflasyon böyleyken doğal olarak şirketlerin karları nominal olarak artıyor O yüzden de enflasyondan kendini koruyamamış yahut korumak isteyenlerin şu anda ellerindeki en düzgün adres ne yazık ki borsa kalmış durumda Ben o düşüşlerde de söylemiştim ana trendinde çok büyük bir değişiklik olmayacaktır Enflasyona paralel birtakım getirilerin elde edilebileceği ender yerlerden biri borsa o yüzden para oraya gidiyor
Güldağ Altını baskı altına alma eforu var Birçok oyuncuya bir manada altın ithalatı yasağı getirilmiş oldu Bankaların yapma imkanı vardı Dediler ki hurdayı bitirin bırakın artık para gidiyor Külçe ne olacak Onu bankalar yapacak Lakin artık bu cephede de bir sıkışma olduğu anlaşılıyor
Ağaoğlu Altının memleketler arası fiyatıyla yurtiçi fiyatı ortasında devir periyot farklar oluşabiliyor Bu farkların en temel sebebi fiziki altının aslında masraflı olması Masraflarından kasıt ne Bunun taşıması var güvenliği var sigortası var çalınma riskinin yarattığı ruhsal baskılar var Bu riskler fiyatlamalarda kimi anormalliklere neden olabilir İnanılmaz bir satış geliyor elde o kadar nakit olmadığı vakit düşük fiyatla Sonuçta fiziki altınla bizim kağıt altın diyebileceğimiz borsadaki kontratlar ortasındaki fark buradan kaynaklanıyor Ben o yüzden kişisel yatırımcılara bilhassa borsada süreç gören altın ve gümüş fonları var onlar üzerinden süreç yapmayı tavsiye ediyorum Şayet illa kasanıza altın koymayacaksanız Şayet bir finansal yatırım alternatifi olarak düşünüyorsanız altını buyurun borsada bunun çok hoş fonları var Rahatlıkla likit halinde alıp satabiliyorsunuz oradan süreç yapın diyorum
Gümüş yoruldu altın 1 725 eşiğinde zorlanabilir
Güldağ Altının onsu tekrar 1700 doların üzerinde Senin altın için yakından izlediğin gümüşte de hareketlilik yaşanıyor Nasıl yorumluyorsun son fiyatlamaları
Ağaoğlu AGU altının ons fiyatının gümüşün ons fiyatına bölünmesiyle bulduğum kolay bir parite Geçtiğimiz eylülün başında 96 lara kadar çıkmıştı ve bu hafta 82 lere kadar geri geldi Gümüşteki süratli hareket beraberinde altını da çekti Altın geçtiğimiz hafta 1 623 leri görmüştü artık 1 725 e kadar çıktı Aslında 50 günlük ortalamasına geldi 1 725 kritik eşik Altının buraları kırıp gitmesi biraz sıkıntı zira gümüş yoruldu Buralardan bir geri çekilme bir düzeltme gelebilir Ama yeterli haber Fed’in faiz artışlarının o çok yakıcı tesiri yavaş yavaş azalıyor Bunu borsalarda da görüyoruz altın gümüşte de görüyoruz Ben yavaş yavaş tabanlara yaklaşıldığı fikrindeyim Bu türlü kırılıp dökülecek bir şey olması durumunda altın 1 500 lü sayılara iniyor ki orası şimdilik benim ne grafiklerimde görünüyor ne ufkumda O yüzden bu yükseliş biraz satış fırsatı kısa vadede gereksinimi olanlar için Tabandan almış olanlar için aslında yeterli bir satış fırsatı onu söyleyeyim Yani 1 625 1 725 deseniz 100 dolar altının onsunda çok kıymetli bir para Gümüşte daha da yüksek bu oran Gümüşte biraz daha üstte o kritik eşik 21 95 Lakin 21 95 22 25 i aşmasını beklemiyorum