Ekonomist Ali Ağaoğlu ile gazeteci Hakan Güldağ bu haftaki Talih Sohbetleri nde Merkez Bankası nın Escort Gençlik faizi bir puan daha aşağı çekerek yüzde 13 e indirmesinin tesirlerini tartıştı Krediye erişimde yaşanan zahmetlerin devam ettiğini kaydeden ikili bir endüstricinin Reel bölüm de ayağını gazdan çekti frenin üzerine Gençlik escort koydu bekliyor kelamlarını hatırlattılar birtakım işletmelerin sipariş alamama tarafında eğilimler görülüyor serzenişlerine dikkat çektiler
Firmaların kendi ortalarındaki alışverişlerin zayıfladığı lisana getirilen sohbette bir bankacının Ekonomide en çok bir ani duruştan Gençlik escort Bayan korkuyorum açıklamasının manası sorgulandı Avrupa pazarında yaşanan daralmanın Türkiye için majör tesirleri olacağı belirtilirken Dolar TL Merkez Bankası nın tam saha presiyle sabit tutulmaya çalışılıyor Bir mühlet sonra ihracatçı ‘kuru biraz daha gevşetin’ diyecek Finansman bulamazsa üretimi zorlaşacak denildi
Güldağ Merkez Bankası siyaset faizini 100 baz puan daha indirerek 13’e çekti Rasyonel bir adım gelmedi bana
Ağaoğlu Esasen rasyonel bir siyaset izlenmiyordu ki Onun için bana sürpriz olmadı Neyse senin yorumunu dinleyeyim
Güldağ Her an herşeyin olabildiği bir ülke haline geldik uygunca Piyasaların beklemediği bir karar olduğu kesin İzahı sıkıntı Mizahını da yapmayayım artık Ancak ‘bir yaşıma daha girdim’ diye diye güzelce yaşlandık onu söyleyeyim Aklına fikrine güvendiğim akademisyenliği de olan bir bankacıya ‘rasyonel kavramlarla izah edemediğimi’ söyleyip yorumunu sordum Ama kendileri rasyonel davrandıklarını düşünüyor dedi Üç dört münasebet saydı Faiz indirme telaffuzunu geri çevirmek bu saatten sonra aslında sıkıntı Onun için bu söylemi siyaseten faiz indirme telaffuzunu güçlü tutmak istiyorlar İkincisi büyüme ile ilgili negatif sinyalleri alıyorlar Son periyotta Merkez Bankası Lideri’nin da katıldığı TOBB’daki toplantılarda ‘Büyüme yavaş kredi faizi yüksek’ denilerek bunun tabanı de yapıldı Bana nazaran Cumhurbaşkanı burada hiç şaşırtmıyor Başından bu yana ‘büyüme ve istihdam’ diyor ‘Bir sefer fabrikalar küçülmeye başlarsa ardını toparlayamayız asıl felaket o vakit başlar’ diye düşünüyorlar Üçüncüsü ağustos ayında ya da izleyen ayda enflasyonun küçük de olsa gerileyeceği bilgisini almış olabilirler O vakit bu ay indirime gitmek ‘Faizi indirdik enflasyonu düşürdük’ demek için uygun bir vakit Keza dövizde de bir ekip imkanlar bulunduğu ortada ‘Faizi de düşürürüz dövizimizde gelir’ algısı oluşturulmak isteniyorsa onun için de bir adım atılacaksa vaktiydi Öte yandan krediyi de istediğimiz üzere denetim ederiz art kapıdan diye düşünüldüğünü anlıyoruz O vakit kurlar enflasyon CDS’lerin üst çıkması ne olacak’ diye soracak oldum Pek umurlarında değil öncelik büyüme ve hasebiyle istihdamda dedi
Ağaoğlu Farklı bir yorum
Güldağ Bir de Merkez Bankası’nı çok yakından tanıyan bir hocamıza sordum ‘Yavaşlama sinyalleri mi bu kararı aldırdı sizce’ diye Yavaşlama sinyalleri güçleniyor ancak ben doğrusu kredide bir ‘U’ dönüşü bekliyordum Bu indirim kararı bir yere oturmuyor 1 puan indirince 25 yerine 24 faizle kredi alsa ne fark edecek CDS’leri döviz kurunu bu kadar oynatmaya paha mi Bence Merkez Bankası’nın münasebet olarak yazdığı açıklamalar komik dedi
Ağaoğlu Dinliyorum seni
Güldağ Evvelki sohbetimizde Merkez Bankası’nın ayağını gazdan çektiğine ve finansmana erişim kahrının arttığına dikkat çekmiştik Bir endüstrici bizim o sohbeti hatırlatarak Reel dal de ayağını gazdan çekti frenin üzerine koydu bekliyor dedi Biraz evvel bahsettiğim bankacı dostumuz krediye erişim sorunu nedeniyle işletmelerden sipariş almama tarafında eğilimler görmeye başladıklarını anlattı Firmaların kendi ortalarındaki alışverişlerinde zayıflama olduğunu lisana getirdi Ki biz de alanda bu istikamette gelişmeleri izliyoruz Peki bu işin sonu nereye gidecek diye sorduğumda Ekonomide en çok bir ani duruştan korkuyorum karşılığını verdi
Ağaoğlu Firmaların ortalarındaki alışverişin ticaretin zayıflaması aslında bizim daha evvel konuştuğumuz ödeme sistemlerinde kan akışı durmamalı tespitimizin bir yansıması Krediye ulaşımın zorlaştırılması ile ödeme sistemlerinde aksaklık olabileceğini bir riskin doğacağını konuşmuştuk En kolay anlatımıyla parasını alamayacak diye korkuyor iş insanları Alamayınca da kendi ödemesini yapamayacak İşte bu bizi bankacı dostumuzun dikkat çektiği ani duruş dediğimiz yere götürür Bu nedenle ödeme sisteminin tıkanmaması gerektiğini vurguladık Bu türlü bir risk evvelce hiç konuşmadığımız kadar gündemimize girmiş durumda Ben ödeme sistemlerinde aksama ihtimaline değinirken ‘ani duruş’ lafını söylem etmemiştim Daha sık duyabiliriz
Güldağ Bankalarla endüstriciler ortasındaki piyasanın hacmi 2 ise sanayicilerin ya da iş dünyasının kendi ortasındaki hacim tahminen 10 Bu iç piyasa natürel Geçen hafta ihracat tarafında da külfetler yaşanabileceğini söylemiştin
Ağaoğlu Avrupa pazarı daralıyor Enflasyon arttığı için Euro faizi artıyor fakat Euro paha kaybediyor Türkiye için çok majör bir tesiri var bunun Talep düşüşü artıyor Avrupa da Artan enflasyona ve personellik maliyetlerine rağmen işletme sermayesi muhtaçlığı sıkışıklığı var İhracatın finansmanında zorluk yaşanıyor Dolar TL Merkez Bankası nın tam saha presiyle sabit tutulmaya çalışılıyor Kurunuz sabit öbür gelir yahut gelir artırıcı kalemlerinde de teknik olarak azalan bir tesir var Bir müddet sonra ihracatçı ‘kuru biraz daha gevşetin’ diyecek Finansman bulamazsa üretimi zorlaşacak
Güldağ Bankacı dostumuz krediye erişimde 4 kategoriden bahsetti Diyor ki hükümetin istediği istikamette hareket eden yani ihracat yapan döviz getiren KKM’ye geçen bir kesim var ve bunların bilhassa kamu bankalarına ulaşımı rahat Tıpkı konumda olan ancak kamu bankaları başta erişimleri kolay olmayan bir ikinci küme daha var İtirazların ses yükseltmelerin geldiği kümelerden biri bu kesim Üçüncü bir küme ithalat yapıyor yüklü orta malı üretiyor Bu bölümün zati krediye ulaşımı istenmiyor Bir de işi şu ya da bu nedenle güzel yürümeyen bir kesim daha var Bu kesim de şu sıralar sesini yükseltmeye çalışıyor sanki bizi kurtaracak da bir şeyler gelir mi diye
Ağaoğlu Bankacı dostumuzun söylediği bu 4 kategori aslında tarih boyunca daima vardı Ancak o eskinin Eximbank’ın ortalıkta olmaması asıl sorun Ardında TL dövize gidecek korkusu var Bu paranoyadan vazgeçmek lazım Krediler açılmazsa sorun büyür Güldağ Nasıl
Ağaoğlu Kredi bulma aslında kaldıraçlandırma işi Yani sizin 1 liranız varken 1 lira da kredi bulunca 2 liralık süreç hacminiz oluyor 1 liralık kredi bulamadığınızda tekrar 1 e geri döneceksiniz Fakat birinizin tahsilat müddeti uzun olduğunda bugün işletmenizi de çalıştırmak için peşin paraya dönmek istediğinizde karşı tarafta size peşin parayı ödeyecek kişi bulamayabilirsiniz Bu durumda korkarım şirketler güç duruma düşecek O vakit bahsettiğin birinci kümedeki şirketlere parıltı yağacak Onlar tahminen dara düşen başkalarını gidip satın alacaklar Ya monopolleşmeye ya daha fazla zombiye gerçek gidilecek
Güldağ Hatırlarsan katıldığımız toplantılardan birinde kesim temsilcisi bizi karsızlık değil nakit akışı batırır dedi
Ağaoğlu Kesin kuraldır Ben 10 liraya alıp 9 liraya satarım Daima olarak bunu yapabilirim Teknik olarak da bilançomun ziyan hanesine daima müellifim Tesla örneği hoş örnektir buna Bir orta ayrıntılı anlatırım 10 liraya mal edip 5 liraya satıyor diyelim Her 1 lira ziyana karşı 1 lira fonlama bulabildiğiniz sürece siz bu ziyanı sonsuz müddet devam ettirebilirsiniz
Güldağ Ağır KKM dönüşü sürecindeyiz 18 milyar doları ağustosta olmak üzere büyük kısmı kurumsal ve TCMB kaynaklı temmuz ile ağustosta 30 milyar dolarlık KKM’nin dönüşü hesaplanıyor Yüksek bir döviz talebi olup olmayacağı merak ediliyor
Ağaoğlu Ben ona bağ bozumu diyorum Kur Muhafazalı Mevduat bağ bozumu ayındayız KKM çabuk bitirilecek orta tahlil olarak üretilmiş üzere bir enstrümanken hayatın bir kesimi haline geldi KKM ye olan muhtaçlık ortadan kalkmadı yahut bunun kullanılmasına yol açan ortamda majör ve kıymetli bir güzelleşme de hissedilmedi
O yüzden de risk olarak görülüyor KKM ye devam etmek isteyen beşerler gerçekten azalıyor yahut tereddütlü devam ediyorlar Başkaları de işte biz bir çekelim bir alabilelim bakarız sonra tekrar yenileriz üzere bir belirsizlik ve güvensizlik ortamı var Yani güvensizlik dediğim biraz önce söylediğin iş dünyasına yansıma Tekrar bankacının söylediği üzere bir ani duruş riski
Doğalgazda belirleyici ‘hava durumu’ olacak
Güldağ Petrolde zayıf gelen ekonomik göstergeler ve İran’la nükleer muahedenin sağlanacağı haberlerinin tesiriyle dalgalı görünüm devam ediyor Avrupa’da gaz fiyatlarında yükselme sürüyor Gazprom kış aylarında fiyatın 4 bin doları aşabileceği ihtarında bulundu
Ağaoğlu İran denkleme girerse 85 doları görebilirim demiştim Bu sene büyük ihtimalle 95 dolar düzeyini baz yapacağız diye düşünüyorum yıl sonuna gerçek Çok az altına inip çok az üstüne çıkar üzere görünüyor Bu türlü kırılıp dökülecek bir denklem petrol tarafında az şimdilik Doğalgaz tarafı ise sürprizlere hamile diyeyim Bir kez çok net olan bir şey var hava durumu belirleyici olacak Yani havalar ılıman giderse bir yere soğuk giderse öteki bir yere evrilecek Stoğunuz kırılgansa şayet bu hava durumundan çok net etkileneceksiniz demektir
Euro da kötü senaryo ihtimali artıyor
Güldağ İhracatımız açısından da kıymetli olan Euro Dolar paritesi 1 01 1 02 bandında taraf arıyor Türkiye ye tesiri bakımdan nasıl bir senaryo ağır basıyor sence
Ağaoğlu Parite 1’e kadar geldi Amerika’daki faizler yavaş artırılacak deyip tekrar 1 03’lere geldi Euro tarafı toparlanamadığı üzere hala makûs bir senaryo ihtimali artıyor Yani 1 e tekrar gelir ve kırarsa ikinci deneme de sahiden 0 92 96 bölgesinde bir yere kadar gidecek Euro Parite 1 25 hatta bir sene evvel 1 17 lerden bugün 1 lere gelmiş durumda Yani baktığın vakit yüzde 15 lik bedel kaybından kelam ediyoruz Çok önemli bir kıymet kaybı bizim için Genel döviz ölçüsünde direkt Euro bazında azalma Daha da değersizleşecek bir Euro Türkiye için daha önemli bir sorun haline gelir