Evrim KÜÇÜK
Dünya önderleri birkaç ay evvel iklim değişikliğine karşı “tarihi” bir hareketle dünya çapında yeni fosil yakıt projelerini finanse etmeyi bırakma kelamı verdiler. Artık, Rusya’dan güç akışı azaldıkça, varlıklı petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip Afrika ülkelerine yöneliyorlar. Kara kıta, sahip olduğu güç deposu potansiyelini kullanacak yatırımcı arıyor.
Afrika’daki geniş gaz rezervleri yıllardır görmezden gelindi. Yerküre Rus gücüne alternatif seçenekler için çabalarken, bu durum değişiyor. Afrika bugün, global gaz talebinin sadece yüzde 15’ini karşılarken, bu oranın sadece bir ülkeden, Cezayir’den geliyor. Lakin Nijerya, Senegal ve Angola üzere ülkelerde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) için yüksek potansiyel olduğu biliniyor. Sahra’nın güneyinde de bol ölçüde gaz var.
Nijerya’nın 200 trilyon fitküp gazı var
Örneğin Nijerya’nın, Avrupa üzere gaza bağımlı bölgelere potansiyel bir gaz tedarikçisi olmasına yetecek 200 trilyon fit küp (bir fitküp, yaklaşık olarak 0,02831685 metreküpe ya da 28,3169 litreye eşit) gaz rezervi var. Nijerya’nın petrol üreticileri gazı bugüne kadar problemli bir yan eser olarak gördü. Lakin Rusya-Ukrayna çatışmasıyla Nijerya’da 25 milyar dolarlık boru sınırı projesi tozlu rafl ardan indi. 13 ülke ve Akdeniz’i kapsayan plan yıllarca görmezden gelinirken, bugün hükümetin gündeminin üst sıralarında. Üstelik OPEC projeye fizibilite çalışmaları için yaklaşık 15 milyon dolar katkıda bulundu. TotalEnergies ve Shell’in datalarına nazaran, Güney Afrika ve Namibya’nın batı kıyılarında 1.5 trilyon fitküp kadar gaz bulunduğunu gösteriyor. Orange Irmağı’nın Namibya ile olan açık deniz hududunun kuzeyinde petrol ve gaz kaynakları geliştiriliyor.
Johannesburg merkezli DLO Güç Kaynakları Grubu’nun yöneticisi Mabhena-Olagunju, Worldenergy.org’a yaptığı açıklamada, Nijerya’da gerçekleştirilmekte olan sondaj çalışmalarında artış yaşanıyor. Ayrıyeten Total firması, çalışanlarını Mozambik’e geri getiriyor” dedi.
Altyapı problemi büyük
Ne var ki, zayıf altyapı, bölgesel çatışmalar ile öteki meseleler güç firmalarını uzak tuttuğundan kıtanın güç kesimindeki kalkınma çok geride kalmış durumda.
Linda Mabhena Olagunju, “En büyük zorluklardan biri arzın devam ettirilmesi, zira rezervlerin birçok kıtanın çatışmaların sürdüğü çeşitli bölgelerinde” diyor. Olagunju, “Söz konusu duruma Nijer Deltası’nda, daha yakın vakitte ise Total firmasının devam eden terör nedeniyle işçisinin birçoklarını geri çekmek zorunda kaldığı Mozambik’in kuzeyinde şahit olmaktayız” biçiminde konuşuyor. Avrupa Birliği’nin öteki hedefl erinden birisi de Mısır ve İsrail ile birlikte üçlü bir mutabakata vararak bu bölgeden de LNG ithalatı yapabilmek.
Bol ölçüde tedarik yıllar alacak
Sektör uzmanları ise Afrika’nın global gaz üretim ağına yakın bir vakitte makul büyüklükte katkı sağlamasına kuşkuyla yaklaşıyor. Londra İktisat Siyasetleri Araştırma Merkezi’nde makroekonomi kısmında araştırma vazifelisi olan Corti Paul Lakuma, tarihi sıkıntıların kıtanın potansiyel güç üreticilerini rahatsız etmeye devam ettiğini söylüyor ve ekliyor: “Afrika’nın Avrupa’ya gereğince tedarik sağlaması için tahminen de 20 yıl gerekli”
Afrika, güneş ve rüzgaar gücü potansiyeli ile masada
Bazı kısımlar, güçte karbon yakıtlarından büsbütün uzaklaşılması ve öteki bir gaz olan hidrojen kullanması gerektiğini öne sürüyor. Dünya Bankası Güç ve Doğal Kaynaklar Global Uygulaması global yöneticisi Demetrios Papathanasiou, “Avrupa, acilen hidrojen bekliyor” diyor. Papathanasiou, ayrıyeten “Afrika, sahip olduğu büyük rüzgar ve güneş gücü donanımı göz önüne alındığında sahiden masada” diyor.
Avrupa Birliği bu hususta da çalışmalarını hızlandırıyor. Almanya geçtiğimiz haftalarda dünyanın en varlıklı doğalgaz rezervlerine sahip olan Senegal’in yenilenebilir güç projelerine dayanak vereceklerini açıklamıştı. Almanya’nın Güney Afirka’da fotovaltaik ve rüzgar tesislerinin kurulmasına dayanak sağlamasının yanı sıra, tıpkı vakitte hidrojen paydaşlığı hedeflediği de belirtiliyor.