Merve YİĞİTCAN
Hem iktisat idaresi hem de iş dünyası örgütleri endüstrinin yüksek katma bedelli ve yüksek teknolojili dallara dönüşüm gereksinimini her platformda lisana getirse de datalar Türkiye’nin düşük ve orta düşük teknoloji furyasından şimdi vazgeçemediğini ortaya koyuyor. TÜİK’in teknoloji yoğunluğunu birinci kez paylaşmaya başladığı 2013 yılından bu yana yüzde 3 düzeyinde gerçekleşen yüksek teknolojili eserlerin ihracatı, bu yıl yüzde 3’ün de altında seyrediyor. Yeniden İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı Türkiye’nin 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu (BSK)- 2021 çalışması da yaratılan katma pahada en yüksek hissenin düşük teknoloji yoğunluklu endüstrilerden geldiğini gözleri önüne seriyor.
7 ayda 3,8 milyar dolarlık ihracat
DÜNYA’nın, Dış Ticaret İstatistikleri’nden derlediği bilgiye nazaran, Ocak-Temmuz 2022 periyodunda toplam imalat sanayi ihracatı 136,6 milyar dolar olurken, yüksek teknolojili eserlerin ihracatı 3,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Kelam konusu kümenin toplam imalat sanayi ihracatından aldığı hisse ise 2,8 olarak gerçekleşti. Halbuki bir evvelki yılın birinci 7 ayında bu oran yüzde 3’tü. Yeniden 2021 yılının tamamında imza atılan yüksek teknolojili eserlerin ihracatının toplamdan aldığı hisse da yüzde 3 olarak ölçülmüştü. Yine ocak-temmuz periyodu ele alındığında, 2022’nin 7 ayında toplam imalat sanayi ihracatındaki artış yüzde 19,1 olurken, bu periyotta yüksek teknolojili eserlerin ihracatı yüzde 11,5’te kaldı. Son 5 yılda yüksek teknolojili eserlerin toplam imalat sanayi ihracatından aldığı hisseye bakıldığında ise oran 2017’de yüzde 3,9; 2018’de yüzde 3,5; 2019’da yüzde 3,5; 2020’de yüzde 3,4 ve 2021’de yüzde 3 halinde hesaplandı.
Orta yüksek teknoloji endüstriden alınan hisselerin yıllar içinde yerinde saydığı görülüyor. Orta yüksek teknolojili eser ihracatının 2013 yılından bu vakte kadar aldığı en yüksek hisse yüzde 36,4 ile 2018 ve 2019 yıllarında ölçülürken, 2021’in tamamında bu oran yüzde 33,4 olarak kayıtlara geçti. Bu yılın Ocak-Temmuz devrinde ise orta yüksek teknolojili eser ihracatı geçen yıla nazaran yüzde 14,1 artarak 45,07 milyar dolara çıksa da, toplam imalat sanayi ihracatından aldığı hisse yüzde 34,5’ten yüzde 33’e geriledi.
İhracatın yarından fazlası düşük teknolojili
İmalat sanayi ihracatında ralliyi ise düşük ve orta düşük teknolojili eserler yaptı. Bu iki kümenin toplam hissesi 2014 yılından bu yana yüzde 60’ın üzerinde ölçülürken, 2021’in tamamında yüzde 63,6 olarak hesaplandı. Bu yıl 7 ayda bu oran yüzde 64,2’ye yükseldi. Bu kümede en süratli ihracat artışı da yüzde 27,9’la tüm imalat sanayi ihracatının üzerinde performans sergileyen orta düşük teknolojili eserlerden geldi. Bu periyotta orta düşük teknolojili eserlerin ihracatının pahası 43,87 milyar dolar olarak gerçekleşirken, tek başına toplam imalat sanayi ihracatından aldığı hisse yüzde 29,9’dan yüzde 32,2’ye çıktı. Düşük teknolojili eserlerin ihracatı ocak-temmuz periyodunda yüzde 17,1 artarak 43,6 milyar dolar halinde hesaplandı. Aldığı hisse ise yüzde 32,6’dan yüzde 32’ye indi.
KOBİ’lerin ilerlemesi sınırlı
İSO Birinci 500 BSK’da olduğu üzere İkinci 500 BSK’da da 2021 yılında yaratılan katma bedel itibariyle en yüksek hissesi yüzde 47,8 ile düşük teknoloji yoğunluklu endüstriler aldı. Kelam konusu hisse bir evvelki yıla nazaran 1,4 puan arttı. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu endüstrilerin hissesi ise 2021 yılında 0,1 puanlık hafif artışla yüzde 24,2 ye yükseldi. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu endüstriler kümesinin hissesi 2020 yılında yüzde 26,9 iken 2021 yılında 2,4 puan düşüşle yüzde 24,5’e geriledi. Yüksek teknoloji yoğunluklu endüstriler kümesinin hissesi ise 2020’de yüzde 2,6 iken 2021 yılında yüzde 3,5 olarak gerçekleşti. 2021’de düşük teknoloji yoğunluklu endüstrilerdeki firma sayısı 230, orta düşük teknoloji yoğunluklu endüstrilerde 140, orta yüksek teknoloji yoğunluklu endüstrilerde 109 ve yüksek teknoloji yoğunluklu endüstrilerde ise 12 olarak gerçekleşti.