CHP Genel Lider Yardımcısı, Parti Sözcüsü ve Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak başkanlığındaki İktisat Masası izmir’de toplandı. İzmir’de iş insanları ile bir ortaya Öztrak burada yaptığı konuşmada, “Küresel merkez bankaları pandemiden sonra gevşettikleri para siyasetlerini tekrar sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar” dedi.
İktidarın ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin değişmesi gerektiğini söyleyen Öztrak, “Türkiye bugün çok önemli bir itimat buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile birlikte de çok önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, yine sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım? Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu itimat buhranını aşamazsınız. Bu inanç buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor” diye konuştu.
Öztrak’ın konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:
‘Neden yeni bir kıssaya gereksinimimiz var’ı iki kısımda anlatmak istiyorum. Bunlardan bir tanesi global boyut. Aslında herkes şunu kabul ediyor ki artık eskinin öldüğü, fakat yerine yeninin şimdi doğmadığı bir orta periyottan geçiyoruz dünyada. Global sistemde pahalar ve prensipler temelinde yeni bir ayrışma var. Eskide kalan bir Washington Mutabakatı var. Devlet, adaleti, güvenliği sağlasın, sırt üstü yatsın. Ondan sonrasını piyasalar halleder yaklaşımı.
Kamu ve özel kesim ortasında yeni bir diyalog muhtaçlığımız var
Onun yerine artık Cornwall Mutabakatı dediğimiz 2021 yılında G7 ülkelerinin imzaladığı yeni bir mutabakat periyoduna gerçek geçiyoruz. Orada da diyor ki bu iş yalnızca piyasa ile olmuyor. Piyasa bizim o istediğimiz kapsayıcı büyümeyi gerçekleştiremedi. Aşikâr alanlarda aşikâr problemlerimiz oldu. O nedenle kamu ve özel kesim ortasında yeni bir diyalog muhtaçlığımız var. Kapsayıcı büyüme, kesinlikle büyümenin bir modülü olmalı, sonucu değil. Şayet büyüme kapsayıcı olmazsa o büyüme sürdürülebilir olmuyor diyor.
Neoliberal ekonomik sistemden kalkıyoruz, sanayi siyaseti alanına hakikat girmeye başlıyoruz. Bu çok önemli bir değişiklik. Farklı bir dönüşüm. Dolasıyla bizim sık sık daha evvelki periyotta de kelam ettiğimiz, kimi iş insanlarımızın da çok güzeline gitmeyen kamucu yaklaşım şekli birtakım kavramlar artık sağda yahut solda dünyadaki tüm hükümetlerin gündemine girmeye başlıyor. Stratejik endüstrilere devlet takviyesi olayı genelde kabul görülen bir konu olarak ortaya çıkıyor.
Küresel merkez bankaları para siyasetlerini yine sıkılaştırmaya başlıyor
Bir diğer kıymetli gelişme de global merkez bankaları pandemiden sonra gevşettikleri para siyasetlerini yine sıkılaştırmaya başlıyorlar. Global merkez bankaları, faiz arttırma sürecine giriyorlar. Pekala bizim neden yeni bir kıssaya, stratejiye muhtaçlığımız var? Bu işin mahallî boyutu ne? 2013’ten baktığınızda hatta 2007’de bu ip uçlarını vermeye başlamıştı, lakin 2013’ten sonra giderek netleşti. Bize benzeyen ekonomilerden Türk parasının bedeli, büyüme bakımından ve başka açılardan kopmaya, ayrışmaya başladık.
Bunun gerisinde da büyüme modelinin tıkanması var. Nasıl bir büyüme modeli vardı? 2001 yılında yaşanan krizden sonra gündeme getirdiğimiz ‘güçlü iktisada geçiş’ diye bir program vardı. Bu geçiş programıydı. Dünyada para o kadar bollaştı ki sıcak paranın ülkeye getirilmesine dayanan bu program sürdürülmeye çalışıldı. Zira maliyeti de son derece düşüktü. Ancak sonuçta ortaya daima bozulan dış istikrar, yetersiz döviz rezervleri, yüksek enflasyon; niteliksiz, kapsayıcı olmayan bir büyüme süreci ile karşı karşıya kaldık.
Giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıyayız
Bugün geldiğimiz noktada ülkeyi yöneten hükümet yalnızca bu modeli bildiği için dışarıdan para kesilmesine karşın ben bu modeli benim içeride vatandaşlarımın dövizleri var, bunları toparlayarak sürdürebilirim, yaklaşımı içinde görüyorum. Tabi bu da olmuyor. O kadar müdahale ediyorsunuz ki iktisada, iktisat artık rekabetçi iktisat olmaktan çıkıyor, giderek müdahaleci bir ekonomik yapı ile karşı karşıya kalıyoruz.
‘Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş’
Dün itibariyle geldiğimiz nokta şu; mevcut durumu savunabilmek için; ülkede paramızı pul ettiler. Türkiye’yi Avrupa’nın 1 milyoncu marketi haline getirdiler. Her şey 1 milyon. Evvelden Çin mallarını satan marketler vardı, ona döndük. Yabancı için burada her şey ucuz. Vatandaş için değerli da yabancı için ucuz… İş bu hale gelmişken dün baktım birileri 8, 80’den büyüktür öyküsü anlatmaya çalışıyor. Yani Avrupa’daki 8’lik enflasyon, Türkiye’deki 80’lik enflasyondan daha vahimmiş. Bu tabi artık idare olarak baktığınızda işin hangi noktaya geldiğini, çaresizliğin hangi boyutlara ulaştığını açık seçik ortaya koyuyor.
Türkiye’deki kurumlar önemli yıprandı
Ekonomik krizin yanında bir öteki değerli kriz ise devlette idare krizi. Bilhassa bu tek kişilik hükümet sistemine geçildikten sonra Türkiye kurumlar önemli yıprandı. Kural kalmadı, günlük kararlarla iktisat ve öteki alanlar yönetim edilir hale geldi. Akşam yatıyorsunuz bir öteki oyun kuralı ile sabah kalkıyorsunuz bir öbür oyun kuralı var. Niçin, niye yapıldığını kolay kolay kendilerine de izah edemedikleri bir sürü birbiriyle tutarsız değişiklikler yapılıyor.
Yeni kurumlar, yeni takımlar, yeni kurallarla, dört amacı gerçekleştirmemiz lazım ki Türkiye kalıcı, daima büyüme sürecine girebilsin. Bunlardan birincisi hukuk sistemi ve parlamenter sistemin inşası. Biz bunu bir kurumsal kalite endeksinin altında toplamaya çalıştık. Çeşitli bileşenleri var bunların. 6 tane performans kriteri kullandık. Bir adedini söyleyeyim, katılımcılık ve hesap verebilirlik.
Çok önemli bir istikrarsızlık var
Türkiye bugün çok önemli bir itimat buhranı yaşıyor. İnanç buhranı ile birlikte de çok önemli bir istikrarsızlık var. Pekala bunu aşıp enflasyonu düşürmek, güvensizliği bitirmek, tekrar sürdürülebilir büyüme patikasına dönebilmek için ne yapmak lazım?
‘Güven buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor’
Şu andaki bu mevcut idare ile bu inanç buhranını aşamazsınız. Şu andaki mevcut sistemle de bu inanç buhranını aşamazsınız. Bu itimat buhranını aşabilmenin birinci ayağı bu idarenin ve sistemin değişmesinden geçiyor. Ki bu seçimde milletimiz bu tercihi yapacak. Bu tercih yapıldıktan sonra beklentilerde çok önemli güzelleşmeler olacaktır. Bunun gerisinden da bu düzenlemeleri getirdiğiniz vakit Türkiye’nin oyunu artık farklı oynayacağı ortaya çıkacaktır. Ekonomik oyuncular da buna inanmaya başlayacaktır.”