1930’lu yıllardaki Türklük tartışmaları nedeniyle 1935 yılında Sinan’ın başı türbesindeki mezarından çıkarıldı Hedefin bilimsel olduğu Beşiktaş travesti tez edildi lakin asıl hedef farklıydı
Çıkarılan kafatası bir daha yerine konulmadı ve bunca yıldır bulunamadı Pekala bu asıl hedef tam olarak neydi
Bu deha olsa olsa bir Türk’tür denildi Beylikdüzü travesti ve kafatası biçiminin brakisefal kriterini taşıyıp taşımadığına bakıldı Nedir bu brakisefal
Görseldeki kafatası Mimar Sinan’a ilişkin değil 1902 yılından bir fotoğraf
Kafatası kemiklerinin ölçüldüğü bu formül 20 yüzyılın başlarında antropologlar Bomonti travesti tarafından insan popülasyonlarını kategorilendirmek için kullanıldı
Görsel Samuel George Morton’un 1839 tarihli çizimi Bir siyahi kafatası Bir Kafkas beyaz ırk kafatası bir Moğol Turani kafatası
Söz konusu sisteme nazaran üstten Bornova travesti bakıldığında uzun ve düz olan kafatasları dolikosefal olarak isimlendirilir Bu kafatası çeşidi Avustralya yerlileri Aborjinler ile Güney Afrika yerlilerinde görülüyor Daha oval olan kafatasları ise mezosefal olarak isimlendiriliyor ve Avrupalılarda Bostancı travesti ve Çinlilerde bulunuyor
Geniş ve kısa kafatasları ise brakisefal oluyor bu kategoriye ise Türkler Moğollar ve Andaman ve Nikobar adaları Bengal Körfezinde bulunan takımadalar ve Hindistan Birliği’nin eyâleti yerlileri dahil
İşte bu metot kullanılarak Mimar Sinan’ın Türk olup olmadığına bakılmak istenmiştir lakin kafatası endeksine dayalı bir sınıflandırma insan ırklarının belirlenmesi için temel oluşturmuyor Dünya halkları tarih boyunca birbirleriyle karışarak geliştiği için ırk tasnifinin objektif ölçütlere bağlanma çabası bilimsel değildir
Bu dehanın Rum ya da Ermeni olduğu savları bulunuyordu
Gerçekten de Sinan bir devşirmeydi Türk olmama ihtimali yüksekti Kayseri’nin Agrianos bugün Ağırnas köyünde Ermeni Rum ya da Hristiyan Türk olarak doğmuştur Gebran olarak nitelenen Kapadokya’da yerleşik Şaman inançlı Türk topluluğuna mensup olabileceği de düşünülüyor Yavuz Sultan Selim vaktinde devşirme olarak İstanbul’a gelmiş ve Yeniçeri Ocağı’na alınmıştır
Brakisefalin bir Türklük koşulu sanıldığı yıllarda kimi kentlerdeki mezarlar kazılarak 1040 adet kafatası Ankara’ya götürüldü Bazı tarihçiler on binlerce olduğunu sav ediyor Türk Tarih Kurumu Lideri Hasan Cemil Çambel TTK Lider Yardımcısı Afet İnan ve TTK üyelerinden Şevket Aziz Kansu Sinan’ın Süleymaniye’deki mezarından çıkarılan kafatasını ölçüm yapılması için antropologlara götürdü
Peki Mimar Sinan nitekim Türk müydü yoksa Ermeni yahut Rum muydu
Aslında bunun bir kıymeti yoktu Türk Ermeni yahut Rum olması onun bedelini ne artıracaktı ne de azaltacaktı lakin tekrar de mezarı açtırıldı Ölçüm sonrasında gazetelere haber verildi ve Mimar Sinan’ın Türk olduğu sav edildi Gazetelerdeki tabirlerin birçoklarında aşırı milliyetçi sözler kullanıldı
Kafatasının çıkarılma hedefi buydu Pekala daha sonra neden kayıplara karıştı
Görsel Mimar Sedat Çetintaş’ın imzalı bir fotoğrafı 1935 yılında Süleymaniye’deki türbede çekilmiş
Ortada bütün halde bir kafatası bile olmayabilir Mimar Sinan’ın mezarını açan konseydeki vazifelilerden Mimar Sedat Çetintaş yıllar sonra yaptığı açıklamada Tamamıyla kesme taştan yapılmış olan lâhdin yan tarafından toprağa girerek bir tekini çürütüp açtırdım Buradan bir tek omzumla bir arada başımı sokabildim Ceset büsbütün çürümüş; baş örneğinde bir toz halinde toprak, üstüne çökmüştü. Hava ve rutubetten çürüyor galiba ki Bursa’da Yeşiltepe’nin kav kısmında da bu türlü böyle o kadar cesetten bugün hiçbir şey kalmamıştır. Burada Sinan’ın adut denilen, omuzlardan inen kol kemiklerinin onar santim uzunluğunda birer kesim ile kafatasından üç-dört santim çapında bir kesim bulabilmiş ve bunları yönetim heyeti huzurunda antropolog dostum Şevket Aziz Kansu’ya vermiştim. (…)”diyordu
Mimar Sedat Çetintaş’ın 1963’te yayımlanan bu açıklamalarına bakılırsa o devirdeki gazete haberleri yalandı
Mezar ne de olsa Mimar Sinan’ın vefatından 347 yıl sonra açılmıştı Kafatasının bütün halde olmaması pek mantıklıydı Küçük bir modül mevcutsa bile bunun nerede olduğu hâlâ bir sır
Muhtemelen Ankara’da bâtın bir mahzende saklanıyor 1935 tarihli gazetelerin bir kısmında kafatasının Türk İslam Yapıtları Müzesi’ne kaldırıldığı yazıyor lakin bu hususta kesin bir bilgi bulunmuyor Birtakım tarihçiler ise Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesinde olabileceğini belirtiyor
Bonus Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyeti üzerine yaptırılan Mimar Sinan heykeli
Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi bahçesinde yer alıyor
Bugün Mimar Sinan’ın kafatası tahminen hiç yok lakin ölümsüz eserleriyle yaşamaya devam ediyor
Kaynaklar 1 2 3 4 5
